Londyński Instytut Piłsudskiego

Enigma z londyń­skiego Instytutu Piłsud­skiego trafi do Muzeum Historii Polski

Dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Muzeum Historii Polski wzbogaci się o niezwykle cenny dla polskiej kultury materialnej egzem­plarz maszyny szyfru­jącej Enigma skonstru­owanej przez polski wywiad. Enigma zostanie przekazana MHP przez Instytut Piłsud­skiego w Londynie. W przyszłości maszynę będzie można zobaczyć w nowej siedzibie Muzeum Historii Polski na warszaw­skiej Cytadeli.

Enigma. Ze zbiorów Instytutu Piłsudskiego, Londyn. Autor Steve Banks
Ze zbiorów Instytutu Piłsud­skiego, Londyn. Autor Steve Banks

Pierwsze egzem­plarze tego urządzenia zostały wypro­du­kowane w Polsce na zlecenie Biura Szyfrów II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego w latach 30. XX w. Jednym z głównych zadań Biura, działa­jącego w struk­turach polskiego wywiadu, było rozszy­fro­wy­wanie niemieckich depesz wojskowych. Były one nadawane przy pomocy zaawan­so­wanej technicznie maszyny szyfru­jącej Enigma. Polakom, w pierwszej połowie lat 30., udało się złamać niemiecki szyfr. Szcze­gólne sukcesy w tej dziedzinie odnieśli matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Wyzwanie stanowiło uspraw­nienie procesu odczy­ty­wania przechwy­conych niemieckich depesz. W tym celu polski wywiad zlecił opraco­wanie maszyn liczących. Najbar­dziej zaawan­sowaną z nich była tzw. „polska Enigma”, będąca w sposobie działania kopią maszyny niemieckiej. Skonstru­owali ją inżynie­rowie z zakładów AVA w Warszawie na zlecenie wywiadu i w koope­racji z kryptologami.

Do czasu wybuchu wojny wypro­du­kowano prawdo­po­dobnie kilka­dziesiąt egzem­plarzy maszyny. Urządzenie okazało się niezwykle pomocne w pracy polskich krypto­logów związanej z łamaniem niemieckich szyfrów.

Pod koniec lipca 1939 r. Polacy przekazali po jednym egzem­plarzu „polskiej Enigmy” przed­sta­wi­cielom brytyj­skiego i francu­skiego wywiadu. Po wybuchu wojny większość polskich maszyn szyfru­jących została znisz­czona w trakcie ewakuacji. Na Zachód trafiły prawdo­po­dobnie jedynie dwa egzem­plarze „polskiej Enigmy”. Dzięki pracy ewaku­owanych pracow­ników Biura Szyfrów oraz firmy AVA, przy pomocy francu­skiego wywiadu, udało się odtworzyć dokumen­tację techniczną urządzenia i ruszyć ponownie z produkcją, tym razem we Francji. Montażu urządzeń dokonywali byli pracownicy wytwórni AVA.

Polskie Enigmy” służyły m.in. w ośrodku wywiadu P.C. Cadix na południu Francji, do czasu wkroczenia wojsk niemieckich na teren Państwa Vichy. Następnie sprzęt został ukryty bądź ewakuowany.

Polska wiedza o sposobie działania Enigmy oraz metodzie łamania jej szyfru pomogły również wywiadowi brytyj­skiemu w masowym odczy­ty­waniu niemieckich depesz od 1941 r.

Enigma nabyta do zbiorów MHP to właśnie jeden z egzem­plarzy wypro­du­ko­wanych po wrześniu 1939 roku. Dzięki przeka­zaniu maszyny do Muzeum Historii Polski zabez­pie­czony zostaje bezcenny element polskiego dziedzictwa narodowego. Umowa mogła zostać zawarta dzięki wsparciu finan­sowemu ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Znajdujący się w Londynie Instytut Józefa Piłsud­skiego jest nieza­leżną organi­zacją non profit, powołaną do życia w 1947 roku. Stanowi konty­nuację Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, który powstał w Warszawie w latach 1923-24. Po śmierci Marszałka Józefa Piłsud­skiego został przemia­nowany na Instytut Józefa Piłsud­skiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. Przerwana w 1939 roku w Warszawie działalność podjęta została po wojnie w Londynie, na emigracji niepod­le­gło­ściowej. W siedzibie Instytutu znajdują się bezcenne materiały archi­walne, publi­kacje i eksponaty muzealne z okresu współ­czesnej historii Polski. Właśnie z tego zbioru pochodzi unikatowa, zbudowana na polskim schemacie maszyna Enigma wywie­ziona prawdo­po­dobnie przez Mariana Rejew­skiego z Francji. Dzięki udostep­nieniu obiektu przez Instytut Piłsud­skiego unikatową maszynę szyfrującą można było niedawno oglądać w Londyńskim Muzeum Techniki na wystawie „Top Secret: From Ciphers to Cyber Security”.

W kolekcji Muzeum Historii Polski znajduje się już egzem­plarz niemieckiej Enigmy sfinan­sowany przez amery­kańską firmę Prescient. Eksponat wypro­du­kowany został na początku lat 30. XX w. Jest to jedna z pierw­szych maszyn szyfru­jących, jakie trafiły na wyposa­żenie armii niemieckiej. W obiegu kolek­cjo­nerskim istnieje jednak kilka­dziesiąt, a może nawet kilkaset egzem­plarzy niemieckiej Enigmy.

Dzięki umowie z Insty­tutem Piłsud­skiego, w przyszłej siedzibie Muzeum Historii Polski zostanie pokazany zarówno niemiecki oryginał, jak i jego kopia wytwo­rzona przez polski wywiad.

Źródło: muzhp​.pl
Fot. Instytut Piłsud­skiego w Londynie

image_print
Może zainte­re­sować Cię również:
Mural z wizerunkiem Mariana Rejewskiego 

Szkoła Podstawowa w Białych Błotach posta­nowiła uhono­rować swojego patrona oddając jedną z głównych ścian placówki czytaj »

Konkurs plastyczny dla uczniów z atrak­cyjnymi nagrodami 
Plakat z napisem: Konkurs na portret Mariana Rejewskiego. W tle nieostry wizerunek mężczyzny w okularach. U dołu logotypy Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa Oświaty i Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bydgoszczy.

Akwarela, gwasz, pastele, grafika kompu­terowa? Nieważne, czy użyjesz kredek, farb, czy komputera. Wystarczy, że wykażesz czytaj »

Promocja broszury „Marian Rejewski (1905-1980)“

2 grudnia 2015 r. w Publicznym Gimnazjum im. Mariana Rejew­skiego w Białych Błotach odbyła się czytaj »

Poznaj tajniki kryptologii! 

Rusza kolejna edycja inter­ne­towej gry Łamacze Szyfrów (The Codebre­akers), której organi­za­torem jest Stowa­rzy­szenie Kultu­ralno-Turystyczne Viator. czytaj »

Kolejne odzna­czenie dla Mariana Rejewskiego 

Władze Uniwer­sytetu im. Adama Mickie­wicza w Poznaniu przyznały pośmiertnie polskim krypto­logom - Marianowi Rejew­skiemu, Jerzemu czytaj »

Enigma w Barcinie 

Kolejnym miastem na Pałukach, do którego dotarła Enigma, jest Barcin. W tamtejszej Bibliotece Publicznej Miasta czytaj »