W niedzielę, 10 listopada 2019 r. w Kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie została odsłonięta tablica upamiętniająca polskich matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego oraz ich dowódców i współpracowników z polskiego Biura Szyfrów, którzy przyczynili się do złamania szyfru niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”.
Prostokątna tablica wykonana z brązu upamiętnia polskich kryptologów, którzy jako pierwsi opracowali metodę łamania kodu Enigmy. Ich dokonania stały się punktem wyjścia do dalszych prac Alana Turinga w Bletchley Park, co przyczyniło się do przyspieszenia zakończenia II wojny światowej.
Wśród gości zaproszonych do wzięcia udziału w uroczystości organizowanej z okazji 80. rocznicy przekazania przez Polaków metod łamania szyfru Enigmy Francuzom i Brytyjczykom byli krewni Henryka Zygalskiego, specjaliści ds. kryptologii oraz przedstawiciele polskiej społeczności w Zjednoczonym Królestwie.
Na tablicy, sfinansowanej przez Ambasadę RP w Londynie, widnieje napis:
Pamięci trzech polskich matematyków, Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego oraz ich dowódców i współpracowników z polskiego Biura Szyfrów, których pionierskie prace pozwoliły złamać szyfry niemieckiej maszyny Enigma oraz stworzyć fundamenty kryptologicznego wysiłku aliantów w okresie II wojny światowej. Dzieląc się bezinteresownie swoim sukcesem z brytyjskimi i francuskimi sojusznikami w przeddzień wybuchu konfliktu, Polacy decydująco przyczynili się do jego skrócenia i uratowania milionów istnień ludzkich.
– Dzisiejsza uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej polskim kryptologom, zaprojektowanej przez specjalistę z zakresu kryptologii dr. Marka Grajka we współpracy z dr. Andrzejem Suchcitzem, jest kolejnym, ważnym krokiem w kierunku upowszechniania wiedzy o historii polskiego wkładu w zwycięstwo Aliantów w II wojnie światowej – powiedział Ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki, który odsłonił tablicę.
– Odkrycia bohaterów dzisiejszej uroczystości przyczyniły się do ocalenia milionów ludzkich istnień. Niech ta tablica przypomina nam i przyszłym pokoleniom o ich poświęceniu, a wysiłki polskich matematyków i ich współpraca z Brytyjczykami i Francuzami niech będą ważnym punktem odniesienia dla budowania jeszcze bliższych relacji między naszymi narodami – dodał ambasador.
Odsłonięcie tablicy poprzedziła msza święta w intencji Ojczyzny.
***
Polacy jako pierwsi w świecie zastosowali do złamania szyfru Enigmy metody matematyczne. Marian Rejewski już w grudniu 1932 odczytał pierwszą depeszę Enigmy i odtworzył konstrukcję urządzenia wyłącznie na podstawie matematycznej teorii, nie widząc nigdy niemieckiego pierwowzoru. Wraz z postępującym rozwojem Enigmy i sposobów jej użycia Polacy rozpoczęli prace nad własnymi urządzeniami ułatwiającymi dekryptaż. W 1935 roku skonstruowali tzw. cyklometr, a w 1938 roku Marian Rejewski zaprojektował tzw. bombę – prototyp licznych urządzeń, które później, w czasie wojny, umożliwiały aliantom dekryptaż niemieckich depesz na skalę przemysłową. Replika tego urządzenia znajduje się na wystawie o bombach kryptologicznych w Bletchley Park.
Jesienią 1938 roku Niemcy wprowadzili zmiany w sposobie użycia Enigmy. Polskie metody dekryptażu zachowały aktualność i skuteczność, jednak wytworzenie sprzętu, który umożliwiałby ich praktyczne wykorzystanie, daleko przekraczało możliwości finansowe i organizacyjne Biura Szyfrów. W lipcu 1939 roku w Warszawie, Polacy przekazali Francuzom i Brytyjczykom wszystkie tajemnice swego warsztatu, pozwalające łamać szyfr Enigmy, oraz zadeklarowali przekazanie przyszłym aliantom po jednej kopii zrekonstruowanej przez nich maszyny szyfrującej. Obiecane maszyny dotarły do Paryża i Londynu w sierpniu tego samego roku, tuż przed wybuchem wojny. W czasie kampanii wrześniowej polscy kryptolodzy ewakuowali się do Francji, gdzie współpracowali z wywiadem francuskim.
Mimo transferu wiedzy przez stronę polską, na początku wojny ani Francuzi, ani Brytyjczycy nie radzili sobie z czytaniem szyfru Enigmy. Ostatecznie w połowie stycznia 1940 roku Brytyjczycy wyprawili do Paryża Alana Turinga, aby skonsultował się osobiście z polskimi kryptologami. 17 stycznia Polacy w obecności Turinga złamali szyfr Enigmy po raz pierwszy w czasie wojny. Dokonania polskich kryptologów pomogły w pracach w Bletchley Park Alanowi Turingowi, który jednak wobec dalszego skomplikowania przez Niemców kodu Enigmy musiał zaprojektować całkowicie nowe urządzenie nazwane później bombą Turinga.
Zespół prasowy Ambasady RP w Londynie
Burmistrz Żoliborza, Krzysztof Bugla, odsłonił dziś szklaną tablicę przy ul. Mickiewicza 20. Na skromnym upamiętnieniu czytaj »
W Bydgoszczy została wmurowana w ścianę budynku przy ul. Gdańskiej 10 kolejna tablica poświęcona Marianowi czytaj »
1 grudnia na gmachu Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Bydgoszczy, w obecności Janiny Sylwestrzak, czytaj »
Panteon Narodowy utworzony w kryptach Kościoła św. Piotra i Pawła w Krakowie obok królewskiej nekropolii czytaj »
Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski zostali docenieni przez największą organizację zawodową na świecie czytaj »