Enigma z londyń­skiego Instytutu Piłsud­skiego trafi do Muzeum Historii Polski

Londyński Instytut Piłsudskiego

Dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Muzeum Historii Polski wzbogaci się o niezwykle cenny dla polskiej kultury materialnej egzemplarz maszyny szyfrującej Enigma skonstruowanej przez polski wywiad. Enigma zostanie przekazana MHP przez Instytut Piłsudskiego w Londynie. W przyszłości maszynę będzie można zobaczyć w nowej siedzibie Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli.

Enigma. Ze zbiorów Instytutu Piłsudskiego, Londyn. Autor Steve Banks
Ze zbiorów Instytutu Piłsudskiego, Londyn. Autor Steve Banks

Pierwsze egzemplarze tego urządzenia zostały wyprodukowane w Polsce na zlecenie Biura Szyfrów II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego w latach 30. XX w. Jednym z głównych zadań Biura, działającego w strukturach polskiego wywiadu, było rozszyfrowywanie niemieckich depesz wojskowych. Były one nadawane przy pomocy zaawansowanej technicznie maszyny szyfrującej Enigma. Polakom, w pierwszej połowie lat 30., udało się złamać niemiecki szyfr. Szczególne sukcesy w tej dziedzinie odnieśli matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Wyzwanie stanowiło usprawnienie procesu odczytywania przechwyconych niemieckich depesz. W tym celu polski wywiad zlecił opracowanie maszyn liczących.  Najbardziej zaawansowaną z nich była tzw. „polska Enigma”, będąca w sposobie działania kopią maszyny niemieckiej. Skonstruowali ją inżynierowie z zakładów AVA w Warszawie na zlecenie wywiadu i w kooperacji z kryptologami.

Do czasu wybuchu wojny wyprodukowano prawdopodobnie kilkadziesiąt egzemplarzy maszyny. Urządzenie okazało się niezwykle pomocne w pracy polskich kryptologów związanej z łamaniem niemieckich szyfrów.

Pod koniec lipca 1939 r. Polacy przekazali po jednym egzemplarzu „polskiej Enigmy” przedstawicielom brytyjskiego i francuskiego wywiadu. Po wybuchu wojny większość polskich maszyn szyfrujących została zniszczona w trakcie ewakuacji. Na Zachód trafiły prawdopodobnie jedynie dwa egzemplarze „polskiej Enigmy”. Dzięki pracy ewakuowanych pracowników Biura Szyfrów oraz firmy AVA, przy pomocy francuskiego wywiadu, udało się odtworzyć dokumentację techniczną urządzenia i ruszyć ponownie z produkcją, tym razem we Francji. Montażu urządzeń dokonywali byli pracownicy wytwórni AVA.

„Polskie Enigmy” służyły m.in. w ośrodku wywiadu P.C. Cadix na południu Francji, do czasu wkroczenia wojsk niemieckich na teren Państwa Vichy. Następnie sprzęt został ukryty bądź ewakuowany.

Polska wiedza o sposobie działania Enigmy oraz metodzie łamania jej szyfru pomogły również wywiadowi brytyjskiemu w masowym odczytywaniu niemieckich depesz od 1941 r.

Enigma nabyta do zbiorów MHP to właśnie jeden z egzemplarzy wyprodukowanych po wrześniu 1939 roku. Dzięki przekazaniu maszyny do Muzeum Historii Polski zabezpieczony zostaje bezcenny element polskiego dziedzictwa narodowego. Umowa mogła zostać zawarta dzięki wsparciu finansowemu ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Znajdujący się w Londynie Instytut Józefa Piłsudskiego jest niezależną organizacją non profit, powołaną do życia w 1947 roku. Stanowi kontynuację Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, który powstał w Warszawie w latach 1923-24. Po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego został przemianowany na Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. Przerwana w 1939 roku w Warszawie działalność podjęta została po wojnie w Londynie, na emigracji niepodległościowej. W siedzibie Instytutu znajdują się bezcenne materiały archiwalne, publikacje i eksponaty muzealne z okresu współczesnej historii Polski. Właśnie z tego zbioru pochodzi unikatowa, zbudowana na polskim schemacie maszyna Enigma wywieziona prawdopodobnie przez Mariana Rejewskiego z Francji. Dzięki udostepnieniu obiektu przez Instytut Piłsudskiego unikatową maszynę szyfrującą można było niedawno oglądać w Londyńskim Muzeum Techniki na wystawie „Top Secret: From Ciphers to Cyber Security”.

W kolekcji Muzeum Historii Polski znajduje się już egzemplarz niemieckiej Enigmy sfinansowany przez amerykańską firmę Prescient.  Eksponat wyprodukowany został na początku lat 30. XX w. Jest to jedna z pierwszych maszyn szyfrujących, jakie trafiły na wyposażenie armii niemieckiej. W obiegu kolekcjonerskim istnieje jednak kilkadziesiąt, a może nawet kilkaset egzemplarzy niemieckiej Enigmy.

Dzięki umowie z Instytutem Piłsudskiego, w przyszłej siedzibie Muzeum Historii Polski zostanie pokazany zarówno niemiecki oryginał, jak i jego kopia wytworzona przez polski wywiad.

Źródło: muzhp.pl
Fot. Instytut Piłsudskiego w Londynie




Głosujemy na Mariana Rejewskiego!

Do apelu o oddanie głosu na Mariana Rejewskiego w plebiscycie na największego narodowego bohatera drugiej wojny światowej ogłoszonego przez Magazyn Historyczny „Mówią Wieki” przyłączają się kolejne kręgi społeczne.

Do nauczycieli akademickich, kadry administracyjnej i studentów Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy

http://kpsw.edu.pl/32-aktualnosci/aktualnosci-uczelniane/11543-plebiscyt-na-polskiego-bohatera-ii-wojny-swiatowej

http://kpsw.edu.pl/

dołączyli radioamatorzy i krótkofalowcy.

Ogólnopolski serwis krótkofalarski dedykowany dla licencjonowanych nadawców i nasłuchowców – eQTC – zachęca na swojej stronie do oddania głosu na Mariana Rejewskiego.

Bydgoski Oddział Polskiego Związku Krótkofalowców wystosował apel o uhonorowanie Genialnego Bydgoszczanina w Komunikacie Zarządu OT04 nadanym w dniu 19 marca 2015 r. w paśmie 2 m na częstotliwości 145.750 MHz oraz umieścił apel na swoim portalu.

Akademicki Klub Krótkofalowców SP2PUT włączył się do akcji promującej Mariana Rejewskiego już od chwili ogłoszenia plebiscytu.

http://sp2put.utp.edu.pl/

Marian Rejewski swoje genialne prawo o iloczynie permutacji i matematyczny opis funkcjonowania Enigmy wcielił w życie dzięki wielu wybitnym i wyjątkowo twórczym krótkofalowcom z kręgu Wytwórni Radiotechnicznej AVA. Krótkofalarskie znakomitości: Antoni Palluth, Ludomir Danilewicz, Leonard Stanisław Danilewicz, Edward Fokczyński i in., na zawsze będą związani z fenomenalnym odkryciem Mariana Rejewskiego.

Honorując Mariana Rejewskiego uwieczniamy także pamięć o bohaterach – krótkofalowcach.

Uhonorujmy Mariana Rejewskiego