Wojna trwałaby dwa lata dłużej? Złamanie kodu Enigmy - podcast MHP
O szyfrach Enigmy Niemcy mówili, że są „niemożliwe do przezwyciężenia”. Ten błąd pychy znacznie przyspieszył ich klęskę – część historyków mówi, że nawet o dwa lata.
Kto złamał szyfr, kto zrekonstruował urządzenie? Jak była rola Polaków? Dlaczego Brytyjczycy tak długo ukrywali prawdę o niemieckim urządzeniu szyfrującym – o tym usłyszycie w kolejnym odcinku podcastu Muzeum Historii Polski. Łukasz Starowieyski prześwietlił historię tego urządzenia i niezwykłą historię złamania jego szyfru – jego gościem jest Grzegorz Rutkowski z Muzeum Historii Polski.
Podcastu Muzeum Historii Polski wysłuchasz na YouTube, Spotify, Google Podcasts, Audiotece, a także na innych platformach podcastowych.
Źródło: MHP
Wystawa o polskich kryptologach zawitała w Mołdawii
W ramach współpracy Samorządu Województwa Wielkopolskiego z Instytutem Polskim w Bukareszcie, który wsparła Ambasada RP w Republice Mołdawii, 14 maja 2021 r. udostępniono rumuńskojęzyczną wersję wystawy „Enigma. Odszyfrować zwycięstwo” zwiedzającym w Muzeum Wojskowym w Kiszyniowie.
Wystawę otworzyli Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP w Republice Mołdawii Bartłomiej Zdaniuk oraz p.o. Ministra Obrony Republiki Mołdawii Victor Gaiciuc. W inauguracji uczestniczyli również przedstawiciele wojskowego korpusu dyplomatycznego, w tym Attaché Obrony, Wojskowy i Lotniczy RP w Kiszyniowie płk Paweł Stuleblak.
Później ekspozycja poświęcona polskim kryptologom została udostępniona zwiedzającym Muzeum Historyczne w Kiszyniowie. Mieszkańcy miasta oraz zainteresowani tematyką mogli się zapoznać z losami m.in. poznańskich matematyków w dniach 14-30 czerwca 2021 r.
Kolejna odsłona wystawy miała miejsce w Twierdzy w Sorokach. Została udostępniona zwiedzającym w lipcu 2021 r.
Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa Oświaty oraz Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy zapraszają 26 września o godz. 11.00 na obchody Dnia Mariana Rejewskiego. Uczestników wydarzenia obowiązują zasady reżimu sanitarnego.
Partnerzy wydarzenia:
Enigma z londyńskiego Instytutu Piłsudskiego trafi do Muzeum Historii Polski
Dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Muzeum Historii Polski wzbogaci się o niezwykle cenny dla polskiej kultury materialnej egzemplarz maszyny szyfrującej Enigma skonstruowanej przez polski wywiad. Enigma zostanie przekazana MHP przez Instytut Piłsudskiego w Londynie. W przyszłości maszynę będzie można zobaczyć w nowej siedzibie Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli.
Ze zbiorów Instytutu Piłsudskiego, Londyn. Autor Steve Banks
Pierwsze egzemplarze tego urządzenia zostały wyprodukowane w Polsce na zlecenie Biura Szyfrów II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego w latach 30. XX w. Jednym z głównych zadań Biura, działającego w strukturach polskiego wywiadu, było rozszyfrowywanie niemieckich depesz wojskowych. Były one nadawane przy pomocy zaawansowanej technicznie maszyny szyfrującej Enigma. Polakom, w pierwszej połowie lat 30., udało się złamać niemiecki szyfr. Szczególne sukcesy w tej dziedzinie odnieśli matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Wyzwanie stanowiło usprawnienie procesu odczytywania przechwyconych niemieckich depesz. W tym celu polski wywiad zlecił opracowanie maszyn liczących. Najbardziej zaawansowaną z nich była tzw. „polska Enigma”, będąca w sposobie działania kopią maszyny niemieckiej. Skonstruowali ją inżynierowie z zakładów AVA w Warszawie na zlecenie wywiadu i w kooperacji z kryptologami.
Do czasu wybuchu wojny wyprodukowano prawdopodobnie kilkadziesiąt egzemplarzy maszyny. Urządzenie okazało się niezwykle pomocne w pracy polskich kryptologów związanej z łamaniem niemieckich szyfrów.
Pod koniec lipca 1939 r. Polacy przekazali po jednym egzemplarzu „polskiej Enigmy” przedstawicielom brytyjskiego i francuskiego wywiadu. Po wybuchu wojny większość polskich maszyn szyfrujących została zniszczona w trakcie ewakuacji. Na Zachód trafiły prawdopodobnie jedynie dwa egzemplarze „polskiej Enigmy”. Dzięki pracy ewakuowanych pracowników Biura Szyfrów oraz firmy AVA, przy pomocy francuskiego wywiadu, udało się odtworzyć dokumentację techniczną urządzenia i ruszyć ponownie z produkcją, tym razem we Francji. Montażu urządzeń dokonywali byli pracownicy wytwórni AVA.
„Polskie Enigmy” służyły m.in. w ośrodku wywiadu P.C. Cadix na południu Francji, do czasu wkroczenia wojsk niemieckich na teren Państwa Vichy. Następnie sprzęt został ukryty bądź ewakuowany.
Polska wiedza o sposobie działania Enigmy oraz metodzie łamania jej szyfru pomogły również wywiadowi brytyjskiemu w masowym odczytywaniu niemieckich depesz od 1941 r.
Enigma nabyta do zbiorów MHP to właśnie jeden z egzemplarzy wyprodukowanych po wrześniu 1939 roku. Dzięki przekazaniu maszyny do Muzeum Historii Polski zabezpieczony zostaje bezcenny element polskiego dziedzictwa narodowego. Umowa mogła zostać zawarta dzięki wsparciu finansowemu ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Znajdujący się w Londynie Instytut Józefa Piłsudskiego jest niezależną organizacją non profit, powołaną do życia w 1947 roku. Stanowi kontynuację Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, który powstał w Warszawie w latach 1923-24. Po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego został przemianowany na Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. Przerwana w 1939 roku w Warszawie działalność podjęta została po wojnie w Londynie, na emigracji niepodległościowej. W siedzibie Instytutu znajdują się bezcenne materiały archiwalne, publikacje i eksponaty muzealne z okresu współczesnej historii Polski. Właśnie z tego zbioru pochodzi unikatowa, zbudowana na polskim schemacie maszyna Enigma wywieziona prawdopodobnie przez Mariana Rejewskiego z Francji. Dzięki udostepnieniu obiektu przez Instytut Piłsudskiego unikatową maszynę szyfrującą można było niedawno oglądać w Londyńskim Muzeum Techniki na wystawie „Top Secret: From Ciphers to Cyber Security”.
W kolekcji Muzeum Historii Polski znajduje się już egzemplarz niemieckiej Enigmy sfinansowany przez amerykańską firmę Prescient. Eksponat wyprodukowany został na początku lat 30. XX w. Jest to jedna z pierwszych maszyn szyfrujących, jakie trafiły na wyposażenie armii niemieckiej. W obiegu kolekcjonerskim istnieje jednak kilkadziesiąt, a może nawet kilkaset egzemplarzy niemieckiej Enigmy.
Dzięki umowie z Instytutem Piłsudskiego, w przyszłej siedzibie Muzeum Historii Polski zostanie pokazany zarówno niemiecki oryginał, jak i jego kopia wytworzona przez polski wywiad.
Źródło: muzhp.pl Fot. Instytut Piłsudskiego w Londynie
Wystawa „Enigma. Odszyfrować zwycięstwo” w rumuńskim Klużu
Ekspozycja przygotowana przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego oraz w wersji rumuńskiej przez Instytut Polski w Bukareszcie przybliża historię mało znanych bohaterów – polskich kryptologów, ich nauczycieli i współpracowników, których wiedza i matematyczny geniusz pozwoliły złamać jedną z najmocniej strzeżonych tajemnic Trzeciej Rzeszy.
Rumuńskiej publiczności ekspozycja została zaprezentowana w Bibliotece Wojewódzkiej Octavian Goga w Klużu Napoce (Calea Dorobanților 104) w dniach 13-31 lipca 2020 r.
To kolejne działanie promujące dokonania polskich kryptologów w Rumunii. Wcześniej mieszkańcy tego kraju mogli zapoznać się z tekstem zastępcy redaktora naczelnego "Mówią Wieki" Bogusława Kubisza w miesięczniku „Historia” i na portalu historia.ro (tekst w języku rumuńskim) pt. "Polonezii: primii învingătorii ai „Enigmei” (Polacy: pierwsi zwycięzcy „Enigmy”).
Cyklometr Mariana Rejewskiego zrekonstruowano w Cambridge
Absolwent Uniwersytetu w Cambridge Hal Evans rozpoczął prace nad projektem w 2018 roku w ramach przygotowania swojej pracy magisterskiej. Wszystkie cyklometry, których twórcą był Marian Rejewski zostały zniszczone przed wybuchem wojny w celu uniknięcia ryzyka przejęcia ich przez niemieckich najeźdźców.
Replika Hala Evansa znajduje się obecnie w King's College w Cambridge. Rekonstrukcja cyklometru, w pełni funkcjonalnej repliki maszyny elektromechanicznej z lat trzydziestych XX wieku, to pierwsza próba odtworzenia działającego urządzenia, które umożliwiało częściowo zautomatyzowane pozyskiwanie danych o pozycjach startowych rotora szyfrującego zawartego w Enigmie.
Department of Engineering, University of Cambridge
- Ze względu na koszty i złożoność mechaniczną odtworzenia oryginalnej maszyny, inne wysiłki na rzecz stworzenia repliki były do tej pory oparte na oprogramowaniu. Dla mnie była to okazja do odtworzenia ważnego fragmentu historii. To był zaszczyt pracować nad tak wyjątkowym projektem, który jest fascynującym połączeniem inżynierii, historii i matematyki. Stworzenie repliki zajęło zaledwie nieco ponad rok dzięki szczodremu wsparciu finansowemu ze strony King's College, który dostrzegł oczywiste powiązanie mojej pracy z dorobkiem jednego ze swoich najsławniejszych absolwentów, Alana Turinga - powiedział autor repliki.
- Polski wkład w prace nad złamaniem kodu Enigmy jest na pewno rzeczą znaną, jednakże nie nadaje mu się tak dużej rangi, na jaką zasługuje. Badając historię Rejewskiego i jego kolegów, chciałem dowiedzieć się więcej o ich przedsięwzięciach. Im głębiej sięgałem, tym więcej interesujących faktów odkrywałem. Polacy byli w rzeczywistości pierwszymi, którzy złamali kod Enigmy przed rozpoczęciem wojny, używając różnych systemów, skomplikowanych metod matematycznych wysokiego poziomu i specjalnie zbudowanych maszyn. Ich praca i wiedza okazały się bezcenne i położyły podwaliny pod późniejszy sukces aliantów w Bletchley Park. - dodał Evans.
W ramach akcji #zostańwdomu i #M2WSwirtualnie Muzeum II Wojny Światowej proponuje, aby zainteresować się polskim wkładem w złamanie szyfru Enigmy. Na stronie internetowej znajdziecie również zeszyt ćwiczeń z wieloma łamigłówkami do samodzielnego rozwiązania.
Zegarek Enigma
Ten kolekcjonerski zegarek jest hołdem dla Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, których geniusz zmienił oblicze świata. Producent chce też tym zegarkiem propagować wiedzę o polskim fundamentalnym wkładzie w złamanie szyfru Enigmy.
Marka zegarków G. Gerlach powstała w 2012 roku z inicjatywy Fundacji Rozwoju Polskiej Myśli Technicznej i Mechaniki Precyzyjnej, której przyświeca idea promowania polskiej myśli technicznej i wprowadzanie polskich projektów w życie. Zegarki G. Gerlach to wyjątkowe czasomierze dla miłośników historii Polski, w szczególności polskiej wojskowości i techniki. W ofercie firmy znajduje się wiele kolekcji tematycznych o wymownych nazwach, nawiązujących do historii naszego kraju np.: Dywizjon 303, ORP Dzik, ORP Sokół, Husaria czy Enigma. Zegarki marki G. Gerlach można nazwać zegarkami patriotycznymi.
