Ekspozycja przygotowana przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego oraz w wersji rumuńskiej przez Instytut Polski w Bukareszcie przybliża historię mało znanych bohaterów – polskich kryptologów, ich nauczycieli i współpracowników, których wiedza i matematyczny geniusz pozwoliły złamać jedną z najmocniej strzeżonych tajemnic Trzeciej Rzeszy.

Rumuńskiej publiczności ekspozycja została zaprezentowana w Bibliotece Wojewódzkiej Octavian Goga w Klużu Napoce (Calea Dorobanților 104) w dniach 13-31 lipca 2020 r.

To kolejne działanie promujące dokonania polskich kryptologów w Rumunii. Wcześniej mieszkańcy tego kraju mogli zapoznać się z tekstem zastępcy redaktora naczelnego "Mówią Wieki" Bogusława Kubisza w miesięczniku „Historia” i na portalu historia.ro (tekst w języku rumuńskim) pt. "Polonezii: primii învingătorii ai „Enigmei” (Polacy: pierwsi zwycięzcy „Enigmy”).

Źródło: Instytut Polski w Bukareszcie

Absolwent Uniwersytetu w Cambridge Hal Evans rozpoczął prace nad projektem w 2018 roku w ramach przygotowania swojej pracy magisterskiej. Wszystkie cyklometry, których twórcą był Marian Rejewski zostały zniszczone przed wybuchem wojny w celu uniknięcia ryzyka przejęcia ich przez niemieckich najeźdźców.

Replika Hala Evansa znajduje się obecnie w King's College w Cambridge. Rekonstrukcja cyklometru, w pełni funkcjonalnej repliki maszyny elektromechanicznej z lat trzydziestych XX wieku, to pierwsza próba odtworzenia działającego urządzenia, które umożliwiało częściowo zautomatyzowane pozyskiwanie danych o pozycjach startowych rotora szyfrującego zawartego w Enigmie.

Department of Engineering, University of Cambridge

- Ze względu na koszty i złożoność mechaniczną odtworzenia oryginalnej maszyny, inne wysiłki na rzecz stworzenia repliki były do tej pory oparte na oprogramowaniu. Dla mnie była to okazja do odtworzenia ważnego fragmentu historii. To był zaszczyt pracować nad tak wyjątkowym projektem, który jest fascynującym połączeniem inżynierii, historii i matematyki. Stworzenie repliki zajęło zaledwie nieco ponad rok dzięki szczodremu wsparciu finansowemu ze strony King's College, który dostrzegł oczywiste powiązanie mojej pracy z dorobkiem jednego ze swoich najsławniejszych absolwentów, Alana Turinga - powiedział autor repliki.

- Polski wkład w prace nad złamaniem kodu Enigmy jest na pewno rzeczą znaną, jednakże nie nadaje mu się tak dużej rangi, na jaką zasługuje. Badając historię Rejewskiego i jego kolegów, chciałem dowiedzieć się więcej o ich przedsięwzięciach. Im głębiej sięgałem, tym więcej interesujących faktów odkrywałem. Polacy byli w rzeczywistości pierwszymi, którzy złamali kod Enigmy przed rozpoczęciem wojny, używając różnych systemów, skomplikowanych metod matematycznych wysokiego poziomu i specjalnie zbudowanych maszyn. Ich praca i wiedza okazały się bezcenne i położyły podwaliny pod późniejszy sukces aliantów w Bletchley Park. - dodał Evans.

Źródło: University of Cambridge

W ramach akcji #zostańwdomu i #M2WSwirtualnie Muzeum II Wojny Światowej proponuje, aby zainteresować się polskim wkładem w złamanie szyfru Enigmy. Na stronie internetowej znajdziecie również zeszyt ćwiczeń z wieloma łamigłówkami do samodzielnego rozwiązania.

Ten kolekcjonerski zegarek jest hołdem dla Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, których geniusz zmienił oblicze świata. Producent chce też tym zegarkiem propagować wiedzę o polskim fundamentalnym wkładzie w złamanie szyfru Enigmy.

Marka zegarków G. Gerlach powstała w 2012 roku z inicjatywy Fundacji Rozwoju Polskiej Myśli Technicznej i Mechaniki Precyzyjnej, której przyświeca idea promowania polskiej myśli technicznej i wprowadzanie polskich projektów w życie. Zegarki G. Gerlach to wyjątkowe czasomierze dla miłośników historii Polski, w szczególności polskiej wojskowości i techniki. W ofercie firmy znajduje się wiele kolekcji tematycznych o wymownych nazwach, nawiązujących do historii naszego kraju np.: Dywizjon 303, ORP Dzik, ORP Sokół, Husaria czy Enigma. Zegarki marki G. Gerlach można nazwać zegarkami patriotycznymi.

Obchody 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej są hołdem złożonym żołnierzom i ofiarom wojny. Polska chce także wykorzystać tę okazję do pokazania tego, co Europa zawdzięcza Polakom zmagającym się z wojskami okupacyjnymi. Kraków organizuje uroczystość, która ma pokazać, że Polacy pokonali Hitlera również siłą umysłu. Na przebieg wojny i długość jej trwania ogromny wpływ miał udział polskich matematyków w rozszyfrowaniu Enigmy, na czele z Marianem Rejewskim. Historycy oceniają, że dzięki kryptologom wojna zakończyła się 2 – 3 lata wcześniej, a śmierci uniknęło 20 – 30 milionów ludzi.

Fundacja Panteon Narodowy stworzyła w Krakowie symboliczny grób Jerzemu Różyckiemu, który pomimo zasług, jakie poczynił dla kraju i świata, nie miał miejsca, które można by określić jako miejsce jego wiecznego spoczynku (zaginął w 1942 roku w okolicy Balearów). Kapituła Panteonu zadecydowała o postawieniu w Kryptach jednego sarkofagu, do którego zostanie złożona ziemia z trzech miejsc związanych ze śmiercią trójki kryptologów, czyli z dna Morza Śródziemnego, z Chichester oraz z okolic grobu na Powązkach.

Uroczyste wręczenie piasku z dna Morza Śródziemnego synowi Jerzego Różyckiego panu Janowi Różyckiemu odbyło się 4 lipca w Ambasadzie RP w Madrycie. Gospodarzem wydarzenia była pani Marzenna Adamczyk, ambasador RP w Hiszpanii. 26 lipca odbyła się podobna ceremonia w Ambasadzie RP w Londynie, na której pan Ambasador Arkady Rzegocki wręczył symboliczną urnę z ziemią z Gardens of Remembrance w Chichester rodzinie Henryka Zygalskiego. Warszawski Garnizon WP zorganizował wręczenie ziemi z grobu Mariana Rejewskiego jego córce pani Janinie Sylwestrzak 29 sierpnia 2019 r.

Uroczystość złożenia urn do sarkofagu w Kryptach Panteonu Narodowego zaplanowana jest na 6 września br. o godzinie 11 kościele św. św. Piotra i Pawła w Krakowie, w podziemiach którego są Krypty Panteonu.

W uroczystości udział wezmą rodziny kryptologów z kraju i z zagranicy oraz Sir Dermot Turing, bratanek Alana Turinga, autor książki „X, Y, Z. Prawdziwa historia złamania szyfru Enigmy”. W tej książce bratanek człowieka, który w Wielkiej Brytanii został wybrany człowiekiem stulecia, docenił prawdziwy wkład Polaków w rozkodowanie Enigmy, a w konsekwencji w skrócenie tego najtragiczniejszego w dziejach ludzkości konfliktu. Udział zapowiedzieli również przedstawiciele Sztabu Generalnego WP oraz kierownictwo Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni.

W dniach 3 – 7 września odbywa się w Krakowie Jubileuszowy Zjazd Matematyków Polskich w stulecie Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Senat RP ogłosił rok 2019 rokiem matematyki. Harmonogram Zjazdu przewiduje udział uczestników w uroczystości w Panteonie. Zaproszone zostały władze Krakowa i województwa, rektorzy uczelni, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, wszyscy kuratorzy wojewódzcy i wszystkie szkoły w Polsce, których patronami są kryptolodzy. Mieszkańcy Krakowa dowiedzą się o uroczystości z kilkuset plakatów umieszczonych w różnych miejscach. Szczególnymi adresatami zaproszeń są uczniowie krakowskich szkół.

Złamali kod Enigmy. Jesteśmy dumni. Dziękujemy.

Tak brzmi nazwa zaproszenia skierowanego głównie do dzieci i młodzieży. Organizatorzy chcą, aby młodsze pokolenia wiedziały o wielkiej polskiej szkole matematycznej okresu międzywojennego – lwowskiej, krakowskiej, wielkopolskiej. Chcą, aby nasza duma narodowa była budowana na dwóch filarach, tym bohaterskim, zbrojnym i tym, który pokazuje nasz wkład w rozwój światowej cywilizacji. Tak, jak nie wolno pozwolić zapomnieć o polskich lotnikach w Anglii, tak nie wolno zapomnieć o trzech geniuszach matematycznych, którzy wyprzedzili wszystkich europejskich kryptologów i pokonali Hitlera siłą umysłu. To będzie wielkie święto polskiej dumy, prawdziwej, zasłużonej.

Dla wielu zwiedzających muzea są atrakcyjne nocą i takich okazji jak Noc Muzeów nigdy nie przegapią. Wystawa "Marian Rejewski - bydgoszczanin, matematyk kryptolog" kolejny rok cieszyła się dużym zainteresowaniem. Zwiedzający coraz więcej wiedzą o Rejewskim, Enigmie i przychodzą do muzeum, aby podyskutować, podzielić się swoją wiedzą i emocjami związanymi z tą wybitną postacią. Lubią też pobawić się w odczytywanie zaszyfrowanych komunikatów na symulatorach niemieckiej maszyny szyfrującej.

Pod takim tytułem ukazała się książka Dermota Turinga, bratanka światowej sławy kryptologa Alana Turinga. Autor opowiada o tym, jak Polacy złamali kod, Brytyjczycy ulepszyli system, a Francuzi doprowadzili do ich spotkania. Turing podkreślił, że złamanie kodu Enigmy było wynikiem starań Polski, Francji i Wielkiej Brytanii.

- Brytyjczycy nigdy nie zrobiliby kroku naprzód bez Polaków. Chciałem opisać tę historię w taki sposób, aby była bardziej znana, szczególnie w Wielkiej Brytanii - powiedział Turing w polskim radio, podkreślając, że Polacy mieli sześć czy siedem lat przewagi nad Brytyjczykami w pracach nad złamaniem kodu. Różnica w wiedzy i zaawansowaniu prac ujrzała światło dzienne, gdy Polacy, z powodu deficytu zasobów tuż przed wybuchem wojny, zaczęli dzielić się swoimi badaniami z wywiadem brytyjskim i francuskim.

- Brytyjczycy z pewnością nie mieli pojęcia, w jaki sposób podłączone są cewki wirnika. Byli absolutnie nieświadomi. Tymczasem wszystkie te kwestie zostały rozwiązane przez Mariana Rejewskiego w 1932 r. - powiedział Turing.

Oto opis wydawcy polskiego tłumaczenia tej ciekawej książki:

Gdy pod koniec 1932 r. oficer francuskiego wywiadu fotografował w łazience belgijskiego hotelu wykradzione instrukcje Enigmy, nie wiedział, że już kilka tygodni później polscy matematycy będą odczytywali tajne depesze III Rzeszy. I że położą fundament pod przyszłą działalność ośrodka Bletchley Park oraz oznaczoną kryptonimem „X, Y, Z” współpracę Francji, Wielkiej Brytanii i Polski.

X, Y, Z pokazuje, jak wywiady państw alianckich współdziałały przy złamaniu szyfrów Enigmy, jak pod nosem Niemców polscy kryptoanalitycy kontynuowali swą pracę na terenach kontrolowanych przez rząd Vichy, a potem w Wielkiej Brytanii, i jak później wspierali tajne służby Jego Królewskiej Mości, przyglądając się pierwszym krokom Związku Radzieckiego w zimnej wojnie.

Ludzie tworzący X, Y, Z byli oryginałami i ekscentrykami, którzy dostali się w tryby historii. Oto opowieść o nich.