Droga do Centrum Szyfrów Enigma

W 2011 roku związani z Radiem Merkury inicjatorzy utworzenia Muzeum Enigmy wysyłali listy do różnych instytucji, urzędów, organizacji. Brak pieniędzy uniemożliwiał jednak przejście do kolejnego etapu urzeczywistnienia idei. Dopiero uruchomienie Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego pozwoliło nagłośnić pomysł. Co prawda wniosek nie przeszedł do puli projektów przeznaczonych do realizacji, ale 12 tysięcy głosów "za" nie zostało zignorowanych. Wtedy w realizację pomysłu zaangażował się Mariusz Wiśniewski, początkowo radny, a później wiceprezydent Poznania. Jako przewodniczący Komisji Rewitalizacji przekonywał radnych do tego pomysłu. W 2014 roku odbyła się prezentacja projektu muzeum, zakończona wystosowaniem przez radnych apelu do prezydenta, marszałka i rektora UAM o podjęcie działań na rzecz utworzenia takiej placówki w Poznaniu.

Pierwszym sukcesem realizacyjnym było zdobycie przez miasto funduszy na budowę. Projekt otrzymał 15 mln zł dofinansowania na utworzenie interaktywnej ekspozycji w dawnym Collegium Historicum UAM. W listopadzie 2017 roku marszałek Marek Woźniak i wiceprezydent Mariusz Wiśniewski podpisali umowę na dofinansowanie projektu Muzeum Enigmy w Poznaniu z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014-2020. Koszt realizacji projektu wyniósł ostatecznie 30 mln zł.

Inicjatorzy od początku myśleli o stworzeniu nowoczesnej placówki edukacyjno-naukowej, przekazującej w przystępnej formie wiedzę o kryptografii i kryptologii, szyfrach i ich łamaniu, maszynach szyfrujących, a wszystko to w odniesieniu do dokonań trójki kryptologów, którzy w Poznaniu rozpoczęli swoją przygodę z Enigmą, gdy najpierw wzięli udział w kursie kryptologicznym, a potem zostali zatrudnieni w poznańskiej delegaturze Biura Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego.

Centrum Szyfrów Enigma im. Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego  jest zarządzane przez Poznańskie Centrum Dziedzictwa. Szefem CSE został w marcu tego roku Piotr Bojarski, historyk, wieloletni dziennikarz "Gazety Wyborczej" w Poznaniu, autor nagradzanych reportaży i książek historycznych.

Jest co oglądać

Szef CSE zapewnia, że każdy znajdzie tam coś dla siebie. Zwiedzających nielubiących matematyki ma przyciągać atrakcyjna wizualnie forma, prosty sposób przedstawiania trudnych zagadnień i treści multimedialne. W CSE zainstalowano kilkadziesiąt monitorów, nakręcono filmy z prawdziwymi aktorami, skonstruowano repliki urządzeń do łamania szyfrów. Na ekspozycji co krok będzie można szyfrować i łamać szyfry, nadawać alfabetem Morse'a, bawić się tzw. alfabetem sympatycznym lub rozwiązywać zagadki. Można pominąć te stanowiska i pójść dalej. Na całej ekspozycji zagadnienia matematyczne przenikają się z narracją historyczną. Jest trochę oryginalnych eksponatów i pamiątek. Wśród prezentowanych tam artefaktów znajdują się zdjęcia, dokumenty i inne przedmioty przekazane m.in. przez rodziny trójki kryptologów, a także rodzinę Maksymiliana Ciężkiego i innych, związanych ze sprawą łamania Enigmy.

Chociaż sama maszyna szyfrująca nie jest głównym tematem wystawy, to w Centrum Szyfrów zobaczymy także oryginalną Enigmę. Na początek będzie to maszyna wypożyczona z Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, później pojawią się inne ciekawe egzemplarze wypożyczane z placówek muzealnych w Polsce i za granicą.

Zwiedzanie ma trwać od 1,5 do 2 godzin, choć zapewne pasjonujący się historią i kryptologią spędzą tam więcej czasu. Centrum Szyfrów Enigma należy zwiedzać z audioprzewodnikiem. Pracownicy zespołu obsługi klienta będą instruować zwiedzających, jak go używać i jak poruszać się po ekspozycji.

Inauguracja CSE

Stworzony z okazji otwarcia Centrum Szyfrów Enigma spektakl animacji z użyciem technik 3D rozegrał się na fasadzie budynku Collegium Martineum. Rozpoczęła go premiera utworu muzycznego – kompozycji Patryka Piłasiewicza, który od 2012 roku realizuje projekt upamiętniający złamanie szyfru Enigmy przez Polaków.

Muzyce towarzyszył kontrapunkt wizualny, otwierający przed publicznością świat tajemnicy i ludzi, którzy ją tworzyli. Utkana z powidoków historii, dźwięków szyfrów i zgrzytów maszyn opowieść audiowizualna rozpoczęła koncert, na którym wspólnie z Patrykiem Piłasiewiczem zagrał Skalpel – polski duet nu jazzowy. Wydarzenia artystyczne na otwartym powietrzu, zorganizowane w wieczór poprzedzający dzień otwarcia wystawy CSE dla publiczności, rozświetliły na mapie Poznania legendarny poznański budynek, w którym zabrzmiał nowy projekt Poznańskiego Centrum Dziedzictwa, jakim jest rozpoczynające działalność Centrum Szyfrów Enigma.

Źródło: kultura.poznan.pl, csenigma.pl

Szkoła Podstawowa w Białych Błotach postanowiła uhonorować swojego patrona oddając jedną z głównych ścian placówki w ręce artysty ze Śląska. Autor projektu, Dominik Rutkowski, wykonał mural w geometrycznym stylu.

W ramach współpracy Samorządu Województwa Wielkopolskiego z Instytutem Polskim w Bukareszcie, który wsparła Ambasada RP w Republice Mołdawii, 14 maja 2021 r. udostępniono rumuńskojęzyczną wersję wystawy „Enigma. Odszyfrować zwycięstwo” zwiedzającym w Muzeum Wojskowym w Kiszyniowie.

Wystawę otworzyli Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP w Republice Mołdawii Bartłomiej Zdaniuk oraz p.o. Ministra Obrony Republiki Mołdawii Victor Gaiciuc. W inauguracji uczestniczyli również przedstawiciele wojskowego korpusu dyplomatycznego, w tym Attaché Obrony, Wojskowy i Lotniczy RP w Kiszyniowie płk Paweł Stuleblak.

Później ekspozycja poświęcona polskim kryptologom została udostępniona zwiedzającym Muzeum Historyczne w Kiszyniowie. Mieszkańcy miasta oraz zainteresowani tematyką mogli się zapoznać z losami m.in. poznańskich matematyków w dniach 14-30 czerwca 2021 r.

Kolejna odsłona wystawy miała miejsce w Twierdzy w Sorokach. Została udostępniona zwiedzającym w lipcu 2021 r.

Źródła: nationalmuseum.md, enigma.umww.pl

Instytut Pamięci Narodowej zrealizował film dokumentalny o Marianie Rejewskim z cyklu Wielcy polscy wynalazcy w II Rzeczypospolitej (część projektu #GiganciNaukiPL), poświęconego postaciom, które poprzez swoje działania naukowe rozsławiły imię Polski na świecie.

Ile potrzeba czasu, aby rozszyfrować najlepszą niemiecką maszynę szyfrującą ENIGMĘ? OBEJRZYJ film i POZNAJ Mariana Rejewskiego, który zrobił to w 3 miesiące! Polski matematyk i kryptolog wykorzystując metody analizy matematycznej i lingwistycznej niemieckiej korespondencji, stworzył podstawy naukowe do łamania kodów ENIGMY i odtworzył schemat połączeń. (IPNtvPL)

Reżyseria i scenariusz filmu: Alina Czerniakowska, konsultacja prof. Bolesław Orłowski

Wkrótce ruszy konkurs internetowy dla uczniów klas 6 – 8 i młodzieży ze szkół ponadpodstawowych, który polega na wykazaniu się wiedzą i/lub umiejętnością sprawnego poszukiwania informacji, głównie ze źródeł cyfrowych.

Organizator, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy, przygotowała formularz online zawierający 21 pytań o zróżnicowanym stopniu trudności oraz 2 zadania do wykonania, które będą wymagały uruchomienia wyobraźni i zaangażowania w poszukiwanie kodu do wirtualnego sejfu.

Formularz ukaże się na stronie 31 maja 2021 r. o godz. 17.00 i będzie aktywny do 6 czerwca (do godz. 21.00). Wśród nagród są głośniki bluetooth, gry i książki.

Można wcześniej przygotować się do konkursu przeglądając pakiet źródeł.

Cele konkursu, warunki uczestnictwa i szczegóły przebiegu opisane są w regulaminie.

Zapraszamy uczniów do zabawy i rywalizacji.

Prezydent Bydgoszczy wnioskuje o emisję banknotu, który honorowałby dokonania Mariana Rejewskiego. Jako przykład wskazuje Wielką Brytanię. Bank of England zapowiedział wypuszczenie nowego banknotu. Oprócz zwyczajowych grafik i znaków, będących zabezpieczeniami przed podrobieniem, zawierać on będzie zestaw zagadek, które użytkownicy mogą rozwiązywać. Emisja nowego wzoru pięćdziesięciofuntówki to hołd dla wybitnego matematyka Alana Turinga. Banknot z jego wizerunkiem wejdzie do obiegu 23 czerwca 2021 roku.

Inicjatywa uhonorowania Mariana Rejewskiego, który o wiele lat wyprzedził Turinga w złamaniu kodu Enigmy, ma poparcie szerokich kręgów Polaków, nie tylko bydgoszczan. Czy to wystarczy do zrealizowania szczytnego celu?

Źródło: https://pl-pl.facebook.com/rafal.bruski

Są inspiracją dla pokoleń, a ich działalność i osiągnięcia mogą służyć za przykład. W Dzień Nauki Polskiej (19 lutego) zainaugurowano nowy cykl edukacyjny Urzędu Marszałkowskiego „Giganci Kujaw i Pomorza”. W ramach tegorocznej edycji poznamy sylwetki naukowców z regionu. Pierwszą bohaterką cyklu jest Wilhelmina Iwanowska, a materiały poświęcone uczonej dostępne są od 8 marca za pośrednictwem Kujawsko-Pomorskiej Platformy Edukacyjnej.

- Nie ma nic lepszego niż dobra lekcja, którą zapamięta się do końca życia. Ta, na którą was zapraszam na pewno do takich należy. Jest to lekcja o wielkich postaciach województwa kujawsko-pomorskiego. Zapraszamy na ten cykl spotkań z fantastycznymi naukowcami, wielkimi ludźmi, którzy rozsławili nas na całym świecie – mówi marszałek Piotr Całbecki.

W ramach cyklu „Giganci Kujaw i Pomorza” co roku będzie się odbywać seria spotkań promujących sylwetki najbardziej zasłużonych postaci z przeszłości regionu, które w swoich dziedzinach osiągnęły prawdziwą wielkość. Każde ze spotkań online, poświęcone zostanie innej osobie, której działalność przyczyniła się do rozwoju i kształtowania ważnych dziedzin życia.

Bohaterami cyklu w 2021 roku są:

• Wilhelmina Iwanowska, zasłużona polska astronom i współtwórczyni UMK w Toruniu,
• Marian Rejewski, matematyk i kryptolog znany ze złamania szyfru Enigmy,
• Tadeusz Reichstein, biochemik i noblista w dziedzinie fizjologii,
• Henryk Arctowski, geograf, geolog i badacz krajów polarnych,
• Albert Abraham Michelson, laureat Nagrody Nobla z fizyki,
• Jan Czochralski, chemik i słynny wynalazca metody otrzymywania monokryształów krzemu.

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Bydgoszczy przygotowała pakiet edukacyjny, w którym znajdują się odnośniki kierujące m.in. do multimediów, bibliografii, scenariuszy lekcji, dostępnych online materiałów przybliżających sylwetkę i dokonania Mariana Rejewskiego, a także do wirtualnych pokojów zagadek, quizów, krzyżówek i ciekawostek.

Zapraszamy do obejrzenia filmów prezentujących sylwetkę pochodzącego z Bydgoszczy wybitnego matematyka i kryptologa przygotowanych w ramach cyklu tego edukacyjnego.

Źródło: kujawsko-pomorskie.pl

Kapituła Konkursu pod przewodnictwem dyrektora Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni gen. bryg. Karola Molendy wyłoniła zwycięzców 2. edycji konkursu. Nadesłano w sumie 45 prac, które poddano wnikliwej analizie i ocenie ekspertów.

Kategoria I

• I nagroda - Grzegorz Nowacki za pracę inżynierską pt. „Dynamiczna identyfikacja protokołu w systemach pułapkowych”, napisaną pod kierunkiem dr. inż. Adama Kozakiewicza;
• II nagroda – Arkadiusz Wróbel za pracę magisterską pt. „Analiza bezpieczeństwa stosu IwIP”, napisaną pod kierunkiem dr. inż. Marcina Peczarskiego oraz Przemysław Szary za pracę magisterską pt. „Odwracalna steganografia sieciowa”, napisaną pod kierunkiem dr. hab. inż. Wojciecha Mazurczyka, prof. PW;
• III nagroda - Marcin Ogorzelski za pracę inżynierską pt. „Projekt i implementacja oprogramowania malware umożliwiającego skryte przesyłanie pozyskanych informacji za pomocą kanału steganograficznego zabezpieczonego kryptograficznie”, napisaną pod kierunkiem mgr inż. Łukasza Dzieła oraz Michał Lipiński za pracę magisterską pt. „Zarządzanie bezpieczeństwem narodowym na przykładzie walki z cyberterroryzmem”, napisaną pod kierunkiem dr. hab. inż. Stanisława Stanka.

Kategoria II

• I nagroda - Marcin Dawiec za rozprawę doktorską pt. „Wyszukiwanie kostek w kontekście kryptoanalizy szyfrów blokowych”, napisaną pod kierunkiem dr. hab. inż. Andrzeja Paszkiewicza, prof. WAT oraz dr. inż. Michała Misztala;
• II nagroda - Jolanta Cichosz za rozprawę doktorską pt. „Polityka cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej”, napisaną pod kierunkiem prof. zw. dr. hab. inż. Mariana Kozuby oraz dr. Adriana Mitręgi.

Wyróżnienia zostały przyznane Marcinowi Zielińskiemu za pracę magisterską pt. „Ataki na sieci neuronowe rozpoznające obrazy”, napisaną pod kierunkiem dr. inż. Łukasza Fabera oraz Rafałowi Bogielowi za pracę magisterską pt. „Analiza możliwości uogólnień testu parkingowego”, napisaną pod kierunkiem dr. inż. Michała Misztala.

Suma nagród w konkursie wyniosła 43 000 zł. Ze względu na sytuację epidemiczną uroczystość ich wręczenia odbyła się w formie zdalnej. Konkurs Ministra Obrony Narodowej o Nagrodę im. Mariana Rejewskiego to kolejna inicjatywa resortu realizowana w ramach programu CYBER.MIL.PL, którego celem jest budowa struktur odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo oraz rozwój zdolności Sił Zbrojnych RP do działania w cyberprzestrzeni, w tym przede wszystkim przygotowanie oraz wyszkolenie i rozwój personelu.