Nadanie imienia Mariana Rejewskiego Zespołowi Szkół w Ostromecku
W Zespole Szkół w Ostromecku odbyła się 13 lutego 2015 r. uroczystość nadania szkole imienia Mariana Rejewskiego i wręczenia sztandaru. Honorowym gościem spotkania była pani Janina Sylwestrzak, córka Mariana Rejewskiego. W uroczystości wzięli udział Anna Łukaszewska - Kujawsko-Pomorski Kurator Oświaty, Józef Hentrich - przewodniczący Rady Gminy Dąbrowa Chełmińska, Radosław Ciechacki - Wójt Gminy Dąbrowa Chełmińska, radni gminy Dąbrowa Chełmińska, delegacje i poczty sztandarowe szkół, fundatorzy sztandaru, rodzice, uczniowie, nauczyciele.
W części oficjalnej tego wielkiego święta szkoły nastąpiło przekazanie placówce sztandaru z wizerunkiem orła i podobizną patrona. W imieniu fundatorów rodzice przekazali sztandar wójtowi gminy, następnie trafił on w ręce dyrektora szkoły, który wręczył go pocztowi sztandarowemu uczniów. Dyrektor Stanisław Buś skierował do uczniów apel, by swoją pracą i odpowiedzialnością starali się być godni tak wielkiego patrona. Zwrócił też uwagę na istotną rolę sztandaru i patrona w systemie wychowawczym szkoły. Pani kurator pogratulowała szkole patrona, życzyła osiągania kolejnych sukcesów i wręczyła prezent dla szkoły - aparat fotograficzny, który ma uwieczniać kolejne wspaniałe chwile w życiu całej społeczności. Pani Janina Sylwestrzak wyraziła radość, że wraz z nadaniem imienia tej szkole powstał kolejny "żywy pomnik" Mariana Rejewskiego.
Na gościach duże wrażenie zrobił program artystyczny przygotowany przez uczniów. Widzowie zobaczyli przedstawienie nawiązujące do życia Mariana Rejewskiego w połączeniu ze współczesnością - komputerami i telefonami komórkowymi, a uroczystość zakończył pokaz laserowy.
12 lutego 2015 r. w sali Atrium na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy odbyło się sympozjum dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych „Marian Rejewski - wielki bydgoszczanin, matematyk, kryptolog", czyli dlaczego warto zajmować się matematyką i kryptologią. Obok Stowarzyszenia Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych i Technicznych, Instytutu Matematyki UKW - współorganizatorem sympozjum była Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy.
Gość specjalny - córka wybitnego kryptologa, Janina Sylwestrzak - mówiła m.in. o honorach, które spotkały Mariana Rejewskiego w ostatnim roku ze strony Amerykanów, oraz o spotkaniu w Warszawie z bratankiem Alana Turinga, który pisze książkę o wkładzie Polaków w rozszyfrowanie Enigmy.
Prelekcje wygłosili płk Jerzy Lelwic z Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy oraz prof. Marek Wójtowicz z Instytutu matematyki UKW.
W holu Collegium Maius UKW można było zwiedzać wystawę przygotowaną przez Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką w Bydgoszczy.
Młodzież uczestniczyła w warsztatach "Szyfrowanie w praktyce" przygotowanych przez studentów matematyki, członków Koła Naukowego OMEGA.
Celem sympozjum było przekonanie przyszłych maturzystów, że zajmowanie się matematyką i jej zastosowaniami, takimi jak kryptologia, np. w bankach lub w wojsku, jest ciekawą perspektywą, którą warto brać pod uwagę przy wyborze kierunku studiów, a potem zawodu.
Złam Kod Bydgoszczy
W nocy z 23/24 stycznia odbył się XLI Harcerski Bydgoski Bieg Nocny zorganizowany przez Chorągiew Kujawsko-Pomorską ZHP Hufiec Bydgoszcz-Miasto przy współpracy z Pedagogiczną Biblioteką Wojewódzką im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy. W nawiązaniu do obchodów Roku Mariana Rejewskiego, tegoroczna edycja odbyła się pod hasłem "Złam Kod Bydgoszczy" i poświęcona była temu znanemu bydgoszczaninowi i polskiemu kryptologowi. Muzeum Oświaty, Wydział PBW, odwiedziło ponad 230 harcerzy - uczestników biegu. Zwiedzili oni wystawę poświęconą Marianowi Rejewskiemu i deszyfrowali zadania na komputerowych symulatorach Enigmy. Ostatni uczestnicy opuścili mury muzeum o 2:45 w nocy.
Tegoroczny Harcerski Bieg Nocny jest ściśle związany z Marianem Rejewskim. Odbędzie się w nocy 23/24 stycznia 2015 roku. Rozpocznie się na Starym Rynku o 22.00. Po przejściu trasy uczestnicy zbiorą się w sali widowiskowej Pałacu Młodzieży (ok. 3.00 w nocy). Zakończenie Biegu przewidziane jest ok. godz. 5.30.
Jeden z punktów kontrolnych biegu znajdzie się w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Bydgoszczy, gdzie w Muzeum Oświaty uczestnicy zwiedzą wystawę "Marian Rejewski - bydgoszczanin, matematyk, kryptolog" i wezmą udział w szyfrowaniu informacji przy pomocy symulatora Enigmy.
W Biegu mogą wziąć udział 5-15 osobowe patrole harcerzy, harcerzy starszych, wędrowników, a także osób niezrzeszonych w ZHP pod opieką osoby pełnoletniej oraz patrole instruktorów. Zgłoszenia udziału w biegu przyjmuje Komenda Hufca ZHP Bydgoszcz-Miasto w biurze przy ul. Dworcowej 56 w godzinach dyżurowania lub mailem na adres: bydgoszcz@bydgoszcz.zhp.pl do 20.01.2015 r. do godziny 18.00. Regulamin i karta zgłoszenia znajduje się na stronie internetowej organizatora - ZHP Hufiec Bydgoszcz-Miasto.
Konkurs na komiks
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy zaprasza uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych województwa kujawsko-pomorskiego do udziału w konkursie na komiks pt.:
W związku z nasilającym się zagrożeniem dla odrodzonej państwowości w latach 30. ubiegłego wieku zrodziła się potrzeba wzmocnienia wywiadu i kontrwywiadu na odcinku niemieckim. Ekspozytury w Wolnym Mieście Gdańsku oraz w Poznaniu, pomimo niewątpliwych sukcesów, przeżywały trudności. W Gdańsku niemiecki kontrwywiad stopniowo osaczał polską placówkę, a praca we wrogim środowisku stawała się coraz bardziej ryzykowna. W Poznaniu działania wywiadu zostały nagle sparaliżowane przez tragiczną śmierć kierownika placówki majora Stanisława Tatary. W akcje operacyjne wkradł się zamęt, a kilku oficerów odeszło ze służby. Szef Oddziału II Sztabu Głównego płk Tadeusz Pełczyński zgodził się na przeniesienie placówki z Gdańska do kraju, a jednocześnie zdecydowano się na głębszą reorganizację struktur wywiadu. Utworzono centralny ośrodek wywiadu i kontrwywiadu, odpowiedzialny za cały obszar Niemiec, a na siedzibę wybrano Bydgoszcz. Ekspozytura w tym mieście była kontynuatorką placówki poznańskiej i gdańskiej. Nosiła ona nr 3, tak jak wcześniej jednostka poznańska.
Tadeusz Pełczyński
Kazimierz Gaca (fot. ze zbiorów Ewy Łapkiewicz)
Placówka rozpoczęła działalność 1 lipca 1930 roku. Jej szefem został mianowany kpt. Jan Żychoń. Bydgoszcz została stolicą polskiego wywiadu. Z miasta nad Brdą pochodzili bracia Gacowie, którzy również pracowali w Biurze Szyfrów. Polski wywiad stworzył jedną z największych i najlepiej zorganizowanych siatek wywiadowczych w ówczesnej Europie. Dzięki brytyjskim funduszom podczas okupacji przeszkolono wielu agentów, którzy działali na całym świecie, również w Japonii, na Filipinach, w Afryce i obu Amerykach, wszędzie, gdzie trzeba było uzyskać informacje. Polską specjalnością było tworzenie siatek wywiadowczych tam, gdzie nie działały wywiady alianckie. Mieliśmy swoich agentów również na terytorium III Rzeszy i ZSRR. Informacje przekazane Anglikom przez polski wywiad (blisko 80 tys. meldunków) stanowiły prawie połowę informacji pozyskanych przez brytyjski wywiad.
Tablica pamiątkowa w Bydgoszczy poświęcona Janowi Żychoniowi
Marian Rejewski (fot. ze zbiorów Janiny Sylwestrzak)
Major Żychoń kierujący ekspozyturą wywiadu w Bydgoszczy zorganizował akcję pod kryptonimem „Wózek”, która polegała na systematycznej kontroli przesyłek między Berlinem a Koenigsbergiem w Prusach Wschodnich. Działo się to podczas tranzytowych przejazdów niemieckich pociągów przez terytorium Polski. Agenci wywiadu włamywali się do wagonów pocztowych, fotografowali tajne dokumenty, prototypy broni, sprzęt wojskowy, a następnie powtórnie plombowali worki i wagony podrobionymi pieczęciami.
Jan Żychoń był autorem opracowania dla Office of Strategic Services, w którym tłumaczył, jak zorganizować wywiad od zera. Raport ten powstał po podpisaniu porozumienia z płk. Williamem Donovanem w 1941 roku. Amerykanie wykorzystali polskie doświadczenia, co świadczy o uznaniu dla wiedzy mjr. Żychonia i zaufaniu, jakim go obdarzyli.
Doktor Jan Stanisław Ciechanowski, sekretarz polsko-brytyjskiej komisji historycznej ds. dokumentacji działalności polskiego wywiadu i jego współdziałania z brytyjskim wywiadem podczas II wojny światowej, mówi, że nie ma żadnej przesady w stwierdzeniu, że przed wojną Bydgoszcz była stolicą polskiego wywiadu. W tym czasie miasto było głównym frontem walki wywiadów. To z tego miasta pochodził Marian Rejewski, pogromca Enigmy, tu także działał płk Langenfeld, wieloletni zastępca szefa ekspozytury nr 3, a potem w Anglii szef wywiadu.
Przez lata Brytyjczycy utrzymywali w ścisłej tajemnicy zasługi polskiego wywiadu. Wielką rolę w jej odsłonięciu odegrały starania Jana Nowaka-Jeziorańskiego, a następnie prace historyków komisji polsko-brytyjskiej.
Jastrzębski W.: Dzieje Ekspozytury nr 3 II Oddziału Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu i Bydgoszczy (1919 – 1939). W: Polski wywiad wojskowy 1918–1945 pod redakcją P. Kołakowskiego i A. Pepłońskiego. Toruń 2006
Sawicka H.: Rejewski, Żychoń, bracia Gacowie. Bydgoszcz stolicą polskiego wywiadu. Nasza Historia: Kujawsko-Pomorskie 2014 nr 12, s. 6-9
Mieszkańcy kolejnego miasta w województwie kujawsko-pomorskim mogli obejrzeć wystawę „Marian Rejewski - bydgoszczanin, matematyk, kryptolog” przygotowaną przez PBW w Bydgoszczy. Uczniowie, nauczyciele, przedstawiciele władz miasta i powiatu oraz goście zaproszeni do Zespołu Szkół Zawodowych w Brodnicy wysłuchali prelekcji płk. Jerzego Lelwica, kustosza Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy, o Marianie Rejewskim, dokonaniach polskich kryptologów oraz wpływie złamania szyfru niemieckiej Enigmy na losy II wojny światowej. Pan pułkownik zaprezentował też replikę Enigmy, omawiał budowę maszyny i jej zastosowanie, podkreślając geniusz polskiego kryptologa, który poradził sobie z tak niezwykle trudnym zadaniem złamania szyfru. Wystawa trafiła do ZSZ w Brodnicy m.in. dzięki zaangażowaniu pp. Elżbiety i Włodzimierza Gaców.
