Gra zaczyna się przy budynku głównym Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publiczna im dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy. Na jej przejście potrzeba około 60-80 minut. Gracz wcielając się w rolę dziennikarza historycznego zaznajomi się z życiorysem Mariana Rejewskiego.

Czytając książkę paragrafową pt. “Krypto(GRAM) Enigmy”, będzie decydować o kolejności poznawania wydarzeń i faktów z życia naukowca rodem z Bydgoszczy. Akcja książki będzie wymagać od gracza rozwiązywania szyfrów i łamigłówek skupionych wokół młodości Rejewskiego, jego działalności w czasie II wojny światowej oraz sposobów upamiętnienie jego osoby.

“Krypto(GRAM) Enigmy” jako interaktywna książka, zmusi czytelnika do oderwania się od kanapy i poznania historii obecnej w przestrzeni miejskiej Bydgoszczy (miejsca związane z Rejewskim, upamiętniające jego osobę). Na końcu rozgrywki, gracz przekona się czy zdobyta wiedza wystarczy do napisania artykułu.

Już w czasach szkolnych odkryłeś swój talent pisarski. Cały swój wolny czas poświęcałeś na redagowanie szkolnej gazetki. Na studiach dziennikarskich trzymałeś się w czołówce najlepszych studentów, a koło “Redaguj!” do którego namiętnie uczęszczałeś wieczorami, było Twoim drugim domem. Teraz jesteś u progu swojej dziennikarskiej kariery. Twój pierwszy artykuł (z racji historycznych zamiłowań), ma być poświęcony Marianowi Rejewskiemu – Polakowi, który złamał Enigmę.

Wiesz, że porządny research to połowa sukcesu, dlatego swoje kroki kierujesz do bydgoskiej biblioteki, gdzie możesz liczyć na fachowe źródła. Niestety czas Cię goni i nie możesz sobie pozwolić na wielogodzinne studiowanie tematu. Bibliotekarz poleca Ci zatem książkę, ze znajdującym się na okładce zdjęciem Enigmy – maszyny szyfrującej z czasów II wojny światowej. Jak przystało na rasowego czytelnika nie oceniasz książki po wyglądzie, ale idziesz o krok dalej i czytasz blurb:
Czytaj opisy i dokonuj wyborów, z których każdy odsyła do innego paragrafu w książce. Ta interaktywna lektura oderwie Cię od kanapy i pozwoli na żywo doświadczać historii poświęconej Marianowi Rejewskiemu. Czy podejmiesz wyzwanie i odkryjesz kolejne paragrafy książki? Sięgnij po “Krypto(GRAM) Enigmy”!

Zasady gry:
1. Rozgrywka konkursowa przeprowadzona zostanie w dniach od 30 września do 9 października.
2. Pokonkursowa wersja gry dostępna będzie od 11 października 2022 r.
3. Gra skierowana jest zarówno do mieszkańców Bydgoszczy, jak i turystów przebywających w Bydgoszczy. Zapraszamy osoby od 16. roku życia. Osoby poniżej 16. roku życia mogą w niej uczestniczyć pod opieką rodziców bądź opiekunów prawnych.
4. Gracze mogą brać udział w grze indywidualnie, mogą być też wspierani przez osoby towarzyszące.
5. Udział w grze jest BEZPŁATNY.

Jak zagrać:
1.Pobierz bezpłatną aplikację Action Track (dostępna w Google Play i AppStore)
2. Zeskanuj kod QR opublikowany na biblioteka.bydgoszcz.pl i facebook.com/wimbp.bydgoszcz/ 
3. Kliknij „POBIERZ”
4. Udaj się w podróż po Bydgoszczy.

REGULAMIN:

Enigma Rejewski Regulamin

Źródło: biblioteka.bydgoszcz.pl/ 

Wystawa poświęcona Marianowi Rejewskiemu stanęła przed Urzędem Marszałkowskim. Została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Delegatury IPN w Bydgoszczy. Autorem wystawy jest dr Katarzyna Maniewska.

– Marian Rejewski przez swoją pracę, oddanie ojczyźnie oraz służbę wojskową uratował dziesiątki, setki tysięcy istnień ludzkich. Złamanie kodu Enigmy ostatecznie przełożyło się na zwycięstwo nad Niemcami w II wojnie światowej oraz uchronienie wielu istnień, głównie żołnierzy. – mówił marszałek województwa Piotr Całbecki  – Bądźmy wytrwali w tym głoszeniu prawdy, ona może dać solidny fundament przyszłości między ludźmi, politykami, narodami. Chylę czoło przed bydgoskim IPN za wytrwałość w głoszeniu prawdy – dodał marszałek Całbecki.

– Niech z otwarcie tej wystawy płynie jedno przesłanie, jak można połączyć miłość do matematyki z miłością do ojczyzny. Jak wiedza, mądrość może pokonać zło. – mówił zastępca dyrektora IPN w Gdańsku prof. Mirosław Golon.

Po otwarciu wystawy w Urzędzie Marszałkowskim odbyło się spotkanie z prof. Robertem Gawłowskim, autorem biografii Rejewskiego "Jestem tym, który rozszyfrował Enigmę. Nieznana historia Mariana Rejewskiego".

Źródło: ipn.gov.pl

Pod koniec tego roku, w 90. rocznicę złamania kodu Enigmy, ukaże się na rynku brytyjskim książka pt. "The First Enigma Codebreaker. Marian Rejewski who passed the baton to Alan Turing". Autor książki, mieszkający na co dzień w Londynie pracownik naukowy i wykładowca akademicki Robert Gawłowski, ujawnił już w mediach społecznościowych okładkę książki, która jest połączeniem biografii Mariana Rejewskiego i reportażu historycznego. Bydgoszcz, miejsce urodzenia Mariana Rejewskiego, jest też miastem rodzinnym autora książki.

W Wielkiej Brytanii wciąż za jedyną osobę, która była w stanie złamać kod Enigmy uważany jest Alan Turing. Tymczasem Turing tak naprawdę przejął pałeczkę od Rejewskiego, co w niczym nie umniejsza zresztą zasług brytyjskiego naukowca, ale pokazuje szerszy kontekst zdarzeń.

Polskie wydanie ukazało się w tym roku nakładałem wydawnictwa Episteme pt. "Jestem tym, który rozszyfrował Enigmę” i stanowi debiut autora w gatunku non-fiction.

Źródło: Twitter

To opowieść o człowieku, który dokonał rewolucji w kryptologii, o rywalizacji człowieka z maszyną, o wielkiej historii przetaczającej się przez życie jednostki, a także o życiu Mariana Rejewskiego, którego historia cały czas czeka na przedstawienie opinii publicznej.

Historia Enigmy jest przedmiotem zainteresowania wielu badaczy i autorów w skali międzynarodowej. Do tej pory ich uwaga koncentrowała się na zagadnieniach technicznych funkcjonowania Enigmy, losach ośrodka w Bletchley Park albo (nieszczęśliwej) historii osobistej Alana Turinga.

Wyjątkowość prezentowanej publikacji polega na przedstawieniu całkowicie nieobecnego wątku, który jeszcze nigdy nie został szerzej omówiony zarówno w literaturze międzynarodowej, jak również polskiej, tj. historii Mariana Rejewskiego. Ta książka jest właśnie o nim: jego dzieciństwie, dorastaniu, największym osiągnięciu fundującym podstawy informatyki, a także trudnych losach powojennych, kiedy zdecydował się wrócić do rządzonej przez komunistów Polski, skrzętnie ukrywając wiedzę o swoich osiągnięciach. Rejewski nie miał wątpliwości, że zarówno on, jak i jego najbliżsi od pierwszych miesięcy pobytu w rodzinnej Bydgoszczy byli obserwowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Pochopna wypowiedź, zbytnia otwartość w korespondencji ze znajomymi, niepochlebny komentarz na temat rzeczywistości politycznej w kraju mógł skończyć się utratą pracy i represjami. Kolejne dekady życia w niepokoju i niedostatku doprowadziły Rejewskiego do stoczenia ostatniego i równie ważnego boju – walki o prawdę historyczną o Enigmie. Publikowane na Zachodzie książki o tajemnicach drugiej wojny światowej, w tym najważniejsza – Ultra Secret Fredericka Winterbothama, deprecjonowały znaczenie Polaków. Rozszyfrowanie Enigmy miało być efektem kradzieży maszyny przez polskiego mechanika zatrudnionego w niemieckiej firmie w Berlinie. Od połowy lat 70. Marian Rejewski dzięki dużej aktywności medialnej dołożył wszelkich starań, aby opowiedzieć prawdę historyczną. (opis wydawcy)

Źródło: Episteme

Dworzec Bydgoszcz Główna otrzymał 2 lutego imię pochodzącego z Bydgoszczy Mariana Rejewskiego, genialnego polskiego kryptologa. Uroczystość nadania imienia odbyła się w budynku dworca, gdzie odsłonięto tablicę poświęconą patronowi.

– Program nadawania dworcom imion wybitnych Polaków, realizowany przez Polskie Koleje Państwowe SA, ma na celu docenienie Polaków, którzy swoją pracą i poświęceniem zasłużyli się naszej Ojczyźnie. Pamięć o bohaterach to ważne zadanie dla wszystkich rodaków. Jestem dumny z tego, że dziś kolejny obiekt dołącza do tej ważnej listy polskich dworców kolejowych i będzie nosił imię wybitnego Polaka i jednocześnie mieszkańca tego miasta – stwierdził Krzysztof Mamiński, prezes zarządu Polskich Kolei Państwowych SA.

W listopadzie 2021 r. ukazała się książka pt. „Enigma. Poznańskie ślady” pod redakcją Szymona Mazura. Pretekstem do przygotowania publikacji było otwarcie w Poznaniu Centrum Szyfrów Enigma (CSE). W książce zebrano kilkanaście artykułów o Enigmie, metodach jej łamania, a także o zdobywaniu tajnych informacji na jej temat.

Historia maszyny szyfrującej Enigma rozpala wyobraźnię ludzi na całym świecie. W książce podjęto próbę wyjaśnienia niektórych zagadek dotyczących Enigmy. Autorzy piszą o nieznanych faktach, tajnych dokumentach i operacjach specjalnych, w czasie których zdobywano Enigmę. Impulsem do wydania publikacji było otwarcie Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu. Na kartach wydawnictwa oddano głos osobom zaangażowanym w powstanie tej instytucji. (opis wydawcy)

Redaktor tej książki, dziennikarz i inicjator powstania CSE, Szymon Mazur, we wprowadzeniu napisał:

Enigma to nie tylko niemiecka maszyna szyfrująca, to także tajemnica (z łac. aenigma, z gr. αἴνιγμα). A tajemnice rozpalają ludzkie umysły i domagają się wyjaśnienia...

W przypadku Enigmy i udziału Polaków w operacji łamania jej szyfrów wiele zagadek już rozwiązano, ale cały szereg nadal pozostaje nierozstrzygniętych. Na stronach tej książki staramy się szukać odpowiedzi na niektóre z nich. W pierwszej części „Tajemnice i zagadki” piszemy o nieznanych wydarzeniach, tajemniczych spotkaniach, a także o operacjach specjalnych na morzach i oceanach, w czasie których zdobywano Enigmę. Piszemy również o archiwum Henryka Zygalskiego czy dokumentach Ekspozytury „300” ukrytych w 1945 roku pod Londynem i odnalezionych w latach 90. XX wieku. Wyjaśniamy okoliczności niezwykle ważnego spotkania polskich kryptologów z Alanem Turingiem 17 stycznia 1940 roku.

W „Śladami Enigmy w Poznaniu” skupiamy się na poznańskich i polskich wątkach związanych z łamaniem Enigmy. Spacerujemy po mieście śladami Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, sprawdzamy, gdzie w Polsce i Europie można zobaczyć maszynę szyfrującą Enigma.

W dziale „Ku Centrum Szyfrów Enigma” piszemy o upamiętnieniu kryptologów w Poznaniu. Przypominamy m.in. działania Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, który już w 1983 roku uhonorował słynnych absolwentów tablicą pamiątkową, opisujemy też historię powstania pomnika kryptologów.

Impulsem do wydania niniejszej publikacji było otwarcie Centrum Szyfrów Enigma. Na kartach wydawnictwa oddajemy głos osobom zaangażowanym w powstanie tej ważnej instytucji kultury.

Uznaliśmy, że związane z Enigmą tropy, gdziekolwiek się znajdują, tak czy inaczej prowadzą do Poznania, gdzie prace nad złamaniem niemieckich szyfrów miały swój początek. Opublikowane w tym tomie artykuły stanowią nie tylko świadectwo przeszłych dokonań, ale i łącznik pomiędzy tym, co odkryte, a tym, co jeszcze niewyjaśnione. Wierzymy, że staną się inspiracją do dalszych poszukiwań i kontynuacji badań zarówno na temat trójki naszych znamienitych naukowców, wiadomości szyfrowanych za pomocą słynnej niemieckiej
maszyny, jak i samej kryptologii czy osób z nią związanych.

Spis treści

W dniach 9-28 listopada br. w galerii Kordegarda na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie będzie prezentowana wystawa „Enigma. Zagadka rozwiązana” przygotowana we współpracy Muzeum Historii Polski i Narodowego Centrum Kultury. W ramach wystawy po raz pierwszy w Polsce zostanie pokazany szerokiej publiczności eksponat dokumentujący wielki sukces wywiadu II Rzeczypospolitej. Złamanie kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma było jednym z największych osiągnięć polskich kryptologów i polskiego wywiadu, które walnie przyczyniło się do pokonania Niemiec w czasie II wojny światowej. Wykonana przez polski wywiad replika niemieckiej Enigmy, wykorzystywana w działaniach militarnych, jest jednym z najcenniejszych obiektów w kolekcji Muzeum Historii Polski.

Replika Enigmy, będąca dziełem polskich kryptologów i inżynierów, wykorzystywana do łamania niemieckich szyfrów, jest unikatem na skalę światową – jedynym zachowanym obiektem tego rodzaju udostępnionym publiczności i badaczom. Ekspozycja opowiada zarówno historię eksponatu, jak i drogę Polaków do rozwiązania zagadki niemieckiej maszyny szyfrującej.

Złamanie kodu Enigmy już w grudniu 1932 r. było nie tylko wielkim sukcesem polskiego Biura Szyfrów i pracujących w nim kryptologów, lecz także polskiej nauki. Trzej matematycy z Uniwersytetu Poznańskiego – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski – dokonali matematycznej analizy niemieckich szyfrów i opracowali system, który pozwalał na odczytywanie kodowanych przez Enigmę wiadomości. To była jednak tylko połowa sukcesu. Ze względu na  ciągle udoskonalanie maszyny i procedur szyfrowania przez Niemców oraz znaczną ilość informacji przechwytywanych przez polski wywiad, wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce wymagało zaangażowania coraz większej liczby osób, a od pewnego momentu –  budowy maszyn wspomagających pracę polskich kryptologów.

Wówczas kluczowa okazała się rola inżynierów z założonej przez polski wywiad warszawskiej wytwórni AVA – przede wszystkim Antoniego Pallutha, Edwarda Fokczyńskiego oraz braci Ludomira i Leonarda Danilewiczów. Korzystając z instrukcji kryptologów zbudowali oni maszyny wspomagające proces łamania kodów – cyklometr i bombę kryptologiczną. Spod ich rąk wyszło również ok. 50 polskich replik niemieckiej Enigmy. Zostały one skonstruowane bez znajomości niemieckiego pierwowzoru, a jedynie na podstawie teoretycznej wiedzy o zasadzie jego działania, będącej rezultatem pracy polskich kryptologów. Zbudowanie kilkudziesięciu replik było konieczne do szybkiego odczytywania niemieckich depesz – pozwalało kryptologom skupić się na samym łamaniu kodu.

Po wybuchu II wojny światowej niemal wszystkie polskie repliki Enigmy zniszczono, żeby zatrzeć ślady działalności polskiego wywiadu. Pracownicy Biura Szyfrów w większości zdołali przedostać się do Francji, gdzie wznowili swoją działalność. Właśnie w tajnym ośrodku w tzw. strefie Vichy skonstruowano replikę maszyny prezentowaną na wystawie „Enigma. Zagadka rozwiązana”. Została ona wykonana dzięki współpracy polskich inżynierów z Francuzami. Jest to eksponat unikatowy, ponieważ we Francji wyprodukowano zaledwie kilka takich urządzeń. Po wojnie egzemplarz znalazł się w zbiorach Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie, zaś w 2020 roku dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego stał się własnością Muzeum Historii Polski, w którym będzie prezentowany na wystawie stałej.

Obok maszyny wykonanej przez Polaków eksponowana będzie również Enigma wykorzystywana przez niemieckie siły lądowe od początku lat 30. XX wieku. Porównując obie maszyny można zauważyć, że polscy inżynierowie nie znali wyglądu niemieckiego oryginału, o czym świadczą łatwo dostrzegalne różnice konstrukcyjne. Polska replika posiada przy tym wszystkie funkcjonalności pierwowzoru. Na tego typu maszynach Polacy i Francuzi deszyfrowali niemieckie depesze w czasie wojny.

Ponadto na wystawie można obejrzeć krótkometrażowy film Enigma. Mamy nowiny (prod. Fundacja Arma Civitatis, scenariusz i reżyseria: Norbert Rudaś). Jest to dokument prezentujący nowe fakty dotyczące złamania Enigmy, w oparciu o akta udostępnione przez francuski wywiad w 2016 roku. Narratorami są uznani na świecie eksperci w dziedzinie kryptologii i historii Enigmy − dr Marek Grajek, sir Dermot Turing oraz prof. Philippe Guillot.

Wystawie będą towarzyszyły premiery dwóch podcastów oraz filmu na kanale YouTube. Materiały zrealizowane zostały z udziałem znawcy tematu Enigmy dr. Marka Grajka – kryptologa i autora wielu publikacji i książek historycznych oraz historyków z Muzeum Historii Polski: Michała Nałęcz-Nieniewskiego i Grzegorza Rutkowskiego – kuratorów wystawy „Enigma. Zagadka rozwiązana”.

Termin i miejsce wystawy: 9-28 listopada 2021 r., Kordegarda. Galeria Narodowego Centrum Kultury, ul. Krakowskie Przedmieście 15/17 w Warszawie, wstęp wolny.

Kuratorzy wystawy: Grzegorz Dumała, Michał Nałęcz-Nieniewski, Grzegorz Rutkowski.

Organizator: Muzeum Historii Polski

Współorganizator: Narodowe Centrum Kultury

Patroni medialni: Polskie Radio, TVP3 Warszawa, Polska Agencja Prasowa, dzieje.pl

CC BY 3.0 PL muzhp.pl

O szyfrach Enigmy Niemcy mówili, że są „niemożliwe do przezwyciężenia”. Ten błąd pychy znacznie przyspieszył ich klęskę – część historyków mówi, że nawet o dwa lata.

Kto złamał szyfr, kto zrekonstruował urządzenie? Jak była rola Polaków? Dlaczego Brytyjczycy tak długo ukrywali prawdę o niemieckim urządzeniu szyfrującym – o tym usłyszycie w kolejnym odcinku podcastu Muzeum Historii Polski. Łukasz Starowieyski prześwietlił historię tego urządzenia i niezwykłą historię złamania jego szyfru – jego gościem jest Grzegorz Rutkowski z Muzeum Historii Polski. 

Podcastu Muzeum Historii Polski wysłuchasz na YouTube, Spotify, Google Podcasts, Audiotece, a także na innych platformach podcastowych. 

Źródło: MHP