Kalendarium

płk Jerzy Lelwic
Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy

KALENDARIUM życia i działalności Mariana REJEWSKIEGO
na tle wydarzeń związanych z historią maszyny szyfrującej ENIGMA

1905 - 1923 okres bydgoski

16.08.1905	narodziny Mariana Rejewskiego, w Bydgoszczy przy ul. Wileńskiej 6, najmłodszego z siedmiorga dzieci Józefa Rejewskiego, kupca branży tytoniowej, oraz Matyldy z Thomsów, córki toruńskiego browarnika
1912 - 1914	nauka w szkole podstawowej z nauczaniem początkowym w Bydgoszczy (Vorschule der Staedtichen Oberrealschule in Bromberg)
1914 - 1923	nauka w Królewskim Gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma, a od 1920 r. w Państwowym Gimnazjum Klasycznym
1915 lato	holenderscy oficerowie marynarki por. T. van Hengelo i por. R.P.C. Spengler, stacjonujący w Batawii, uruchamiają maszynę do szyfrowania, protoplastę nowej generacji urządzeń do tajnego przekazu radiowego
15.04.1918	mieszkaniec Berlina, elektryk inż. dr Artur Scherbius, kieruje list do Cesarskiej Marynarki Wojennej, oferując świeżo opatentowaną (23.02.1918 r.) maszynę elektromechaniczną o całkowicie nowej zasadzie działania, opartej na wirniku szyfrującym poszczególne litery - propozycja nie zostaje przyjęta
1918 grudzień	zorganizowanie pierwszych struktur służby radiowywiadowczej w odradzającym się Wojsku Polskim
1919 sierpień – 1920 koniec	polski radiowywiad odczytuje kilka tysięcy szyfrogramów Armii Czerwonej, walnie przyczyniając się do zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej
1919 październik	utworzenie Wydziału II (zwanego później Wydziałem Radiowywiadu, Szyfrów Specjalnych lub Szyfrów Obcych) Biura Szyfrów (Wywiadowczego) Oddziału II Informacyjnego Naczelnego Dowództwa WP (Sztabu Generalnego WP)
7.10.1919	Holender, inż. Hugo Koch, opatentowuje maszynę szyfrującą „Geheimschrijfmachine” („maszynę do tajnego pisma”)
1920 styczeń	początki współpracy polsko-francuskiej w dziedzinie łamania kodów i szyfrów niemieckich
1921 - 1925	Scherbius odkupuje patent Kocha, wielokrotnie udoskonala maszynę, którą nazywa Enigmą (łac. zagadka, łamigłówka) i oferuje jej egzemplarze w tzw. wersji handlowej na wolnym rynku
1.06.1921	śmierć Józefa Rejewskiego, ojca Mariana

1923 - 1932 okres poznański
1923 - 1929	studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego u prof. Zdzisława Krygowskiego
1925	początek seryjnej produkcji wojskowej wersji Enigmy w firmie Scherbiusa
1926 - 1945	szwedzki wynalazca, inż. Boris Hagelin, wprowadza na rynek wielowirnikową maszynę szyfrową o niewielkich wymiarach, która trafia na wyposażenie armii kilku państw
9.02.1926	niemiecka marynarka wojenna wprowadza Enigmę w wersji C (Funkschluessel C) z trzema wirnikami szyfrującymi i dwoma zapasowymi oraz klawiaturą na 29 liter
1927 - 1928	Oddział II Sztabu Generalnego WP inicjuje prace nad niemieckim szyfrem maszynowym, angażując wybitnych matematyków uniwersyteckich i jasnowidza - bez rezultatu
1927	Rejewski staje przed Komisją Poborową w Poznaniu i otrzymuje kategorię „C”- strzelec z cenzusem, nieprzeszkolony
1928	pracownik wywiadu inż. Antoni Palluth, bracia Ludomir i Leonard Danilewiczowie oraz Edward Fokczyński zakładają w Warszawie Wytwórnię Radiotechniczną „AVA”, gdzie produkują sprzęt radiowy dla polskiej armii
15.07.1928	Wojska Lądowe wprowadzają Enigmę w wersji G z trzema wirnikami i z klawiaturą na 26 liter bez tzw. umlautów - polskie stacje nasłuchowe w Starogardzie Gdańskim, Poznaniu i Krakowie-Krzesławicach oraz centralna w Warszawie zaczynają regularnie rejestrować niemieckie depesze zaszyfrowane maszynowo
1929 styczeń	pracownicy polskiego wywiadu oraz Ludomir Danilewicz dokonują oględzin, rozbierają i fotografują handlową Enigmę, odkrytą przypadkowo przez celników na lotnisku Okęcie, w omyłkowo skierowanej niemieckiej przesyłce
1929 styczeń - lipiec	z inicjatywy zastępcy szefa Biura Szyfrów, kpt. Maksymiliana Ciężkiego, pioniera wykorzystania w kryptologii przygotowanych profesjonalistów, na Uniwersytecie Poznańskim zostaje zorganizowany kurs dla ponad 20 wybranych studentów matematyki, wywodzących się z dawnego zaboru pruskiego i austriackiego - Rejewski uczestniczy w kilku pierwszych wykładach
1929 - 1932	bezskuteczne próby złamania Enigmy podejmowane przez pracowników Biura Szyfrów
1929 - 1939	pracownicy zakładów „AVA” konstruują na wzór skopiowanej Enigmy handlowej, a potem udoskonalają, polską wersję maszyny do szyfrowania Lacida (LCD: L - Langer, C - Ciężki, D - Danilewicz) przeznaczoną do utrzymania komunikacji pomiędzy wyższymi dowództwami
1929 luty	obrona pracy magisterskiej nt. „Opracować teorię funkcji podwójnie periodycznych drugiego i trzeciego rodzaju oraz wskazać jej zastosowanie”
1.03.1929	uzyskanie dyplomu magistra filozofii
1929 lato – 1930 lato	staż naukowy na uniwersytecie w Getyndze - doskonalenie metod statystycznych i matematyka ubezpieczeniowa
1929 jesień - 1932 lato	ośmiu najbardziej utalentowanych uczestników kursu kryptologii doskonali swoje umiejętności w nowo utworzonej filii Biura Szyfrów w Poznaniu, w podziemiach Komendy Miasta - Rejewski dołącza po powrocie z Getyngi
12.05.1930	Niemcy wprowadzają w armii nową wersję maszyny Enigma I, wzbogaconą z przodu o tzw. centralkę, łącznicę wtyczkową z 26 podwójnymi wtykami
1.09.1930 – 1932 lato	młodszy asystent w Instytucie Matematycznym Uniwersytetu Poznańskiego
30.10.1930	kpt. Gustave Bertrand obejmuje stanowisko szefa Służby Informacyjnej francuskiego Sztabu Generalnego (Sekcja „D”, radiowywiad)
1931 listopad	francuski wywiad werbuje niemieckiego agenta Hansa - Thilo Schmidta, „Asche” i uzyskuje dostęp do materiałów dotyczących Enigmy
7.12.1931	pierwsza wizyta Bertranda w Warszawie i udostępnienie Polakom dwóch dokumentów przekazanych przez „Asche”: instrukcji obsługi Enigmy i wskazówek do nastawiania kluczy
1932 lato	rozwiązanie filii BS4 w Poznaniu, propozycja zatrudnienia trzech najlepszych kursantów w Sztabie Głównym: Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego

1932 - 1939 okres warszawski
1.09.1932	początek pracy trzech młodych matematyków: M. Rejewskiego, H. Zygalskiego i J. Różyckiego w BS4 Oddziału II Sztabu Głównego, w Pałacu Saskim w Warszawie
1932 wrzesień	złamanie czteroliterowego kodu niemieckiej marynarki wojennej przez trójkę początkujących kryptologów
1932 jesień	polski wywiad dokonuje zakupu handlowej wersji Enigmy w Niemczech, przez podstawionego szwedzkiego przedsiębiorcę
1932 październik - grudzień	samodzielna praca Rejewskiego nad rozszyfrowaniem Enigmy, w sekrecie przed kolegami i po godzinach pracy
1932 początek grudnia	Rejewski otrzymuje egzemplarz zakupionej Enigmy handlowej
7 - 11.12.1932	następna wizyta mjr. G. Bertranda w Warszawie – przekazanie Polakom kolejnych materiałów dotyczących Enigmy
8.12.1932	Rejewski otrzymuje fotokopię instrukcji obsługi wojskowej Enigmy wraz z jej zdjęciem oraz kluczami dziennymi z września i października 1932
1932 do końca grudnia	wykorzystując sformułowane twierdzenie o iloczynie permutacji, Rejewski przeprowadza atak kryptologiczny, w wyniku którego rozpoznaje podwójnie zaszyfrowany klucz depeszy oraz tworzy matematyczny model Enigmy wojskowej zawierający: okablowanie wirników, sposób ich połączenia z klawiaturą oraz układ przewodów w wirniku wstępnym i odwracającym - jest to największy dotąd w dziejach indywidualny sukces kryptologiczny
1932 koniec	odczytanie pierwszych szyfrogramów niemieckich
1933 styczeń	połączenie trzech kryptologów w jeden, stale odtąd współpracujący ze sobą zespół, komórka „E”
1933 początek	opracowanie metody odtwarzania kluczy dziennych Enigmy oraz znajdowania początkowych nastaw maszyny przed rozpoczęciem szyfrowania
1933 luty	Różycki opracowuje „metodę zegara” tzn. określania, który z trzech wirników pierwszy odbiera impulsy z klawiatury
1933 luty	opracowanie „metody rusztu” pomocnej w odtwarzaniu ustawień łącznicy
1933 luty	opracowanie tzw. metody ANX związanej z określeniem położenia pierścieni opasujących wirniki
1933 luty	Sztab Główny WP zleca zakładom „AVA” budowę 15 kopii Enigmy
1933 wiosna	Biuro Szyfrów otrzymuje kilka pierwszych kopii maszyny
1933 do końca	wypracowanie skutecznej procedury bieżącego czytania szyfrogramów, opartej na rozwiązaniach matematycznych i przy wykorzystaniu metod pomocniczych
1934	budowa cyklometru, maszyny do opracowania katalogu charakterystyk, pozwalającego na szybkie odtworzenie klucza dziennego Enigmy
1934	Brytyjczycy, Oliver Struchey i Hugh Foss łamią szyfry maszyny zwanej „Red” (szyfr „Czerwony”) używanej przez japońskich attaché wojskowych
20.06.1934	ślub z Ireną Lewandowską, córką Jadwigi, z domu Borna, i Stanisława (dentysta), zamieszkałych w Bydgoszczy przy ul. Dworcowej 10/2
1934 sierpień	niemiecka marynarka wojenna przyjmuje Enigmę Wojsk Lądowych z łącznicą wtyczkową, ale z czterema wirnikami zapasowymi
1934 lato	Rejewscy zamieszkują w Warszawie, początkowo w wynajętym lokalu przy ul. Sułkowskiego, następnie w mieszkaniu przy ul. Mickiewicza 12, a potem w 5-pokojowym mieszkaniu przy ul. gen. Zajączka 7, wykupionym w spółdzielni mieszkaniowej
1935	Brytyjczycy konstruują maszynę szyfrującą Type X, zwaną częściej Typex, opartą na Enigmie handlowej - do końca wojny Niemcy nie zdołali jej pokonać
1.08.1935	Luftwaffe wprowadza Enigmę w wersji Wojsk Lądowych
1936	Rejewski zostaje odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi za złamanie szyfru Enigmy
1936	zespół kryptologów ze Służby Wywiadu Łączności (Signal Intelligence Service, SIS) pod kierownictwem Williama Friedmana, ojca nowoczesnej kryptologii amerykańskiej, łamie szyfry japońskiej maszyny „Red”
1936 - 1939	Włosi i armia gen. Franco wykorzystują podczas wojny domowej w Hiszpanii, Enigmę w wersji handlowej zakupioną od Niemców oraz maszynę szyfrującą Borisa Hagelina
od 1.02.1936	Niemcy zaczynają wprowadzać istotne zmiany, zwiększając radykalnie stopień złożoności generowanych szyfrów Enigmy - na początek sześć odrębnych zestawów kluczy dla poszczególnych użytkowników oraz comiesięczną zmianę układu wirników
22.06.1936	narodziny syna Andrzeja w Bydgoszczy
1.10.1936	Niemcy wprowadzają codzienną zmianę układu wirników oraz zmieniają ilość połączeń wtyczkowych - pierwsze problemy z dekryptażem
2.11.1936	Niemcy wymieniają walec odwracający oznaczony jako „Bruno” we wszystkich maszynach - kryptolodzy muszą od nowa opracować katalog charakterystyk
1937	Polacy łamią sieć Enigmy używanej w SS, określanej jako TGD
1937 kwiecień	Brytyjczycy łamią szyfr handlowej wersji Enigmy używanej przez wojska gen. Franco i włoską marynarkę wojenną
1937 maj	Kriegsmarine wprowadza nowy system szyfrowania, który opiera się polskiemu atakowi zaledwie przez tydzień - kryptolodzy czytają depesze, ale rezygnują z braku zainteresowania nimi ze strony przełożonych
1937 pod koniec	przeniesienie BS4 do nowej, starannie ukrytej i pilnie strzeżonej siedziby w Lasach Kabackich k. Pyr, która pełni zarazem rolę centrum łączności i stacji nasłuchu polskiego wywiadu
15.09.1937	niemiecka policja i wywiad polityczny SD wprowadzają Enigmę
1938	Prezydent RP Ignacy Mościcki nadaje Rejewskiemu Złoty Krzyż Zasługi, natomiast Zygalskiemu i Różyckiemu - Srebrny Krzyż Zasługi
27.05.1938	wizyta mjr. Bertranda w ośrodku kryptologicznym w Pyrach - bez ujawnienia faktu czytania Enigmy
1938 połowa	Rejewscy kupują w Warszawie nowe mieszkanie na Żoliborzu
1938 połowa	agent Ekspozytury nr 3 Oddziału II SG w Bydgoszczy, Otto Bach, uprzedza Polaków o planach wprowadzenia dwóch dodatkowych winików szyfrujących do Enigmy używanej w armii i lotnictwie
15.09.1938	Niemcy wprowadzają obowiązek dokonywania zmiany nastaw wirników Enigmy w armii i lotnictwie przed rozpoczęciem nadawania każdej depeszy - spowolnienie dekryptażu i spadek ilości uzyskiwanych informacji przez BS4
1938 połowa października	Rejewski z kolegami opracowują pionierski model agregatu, tzw. bombę kryptologiczną, wyspecjalizowaną maszynę do automatyzacji i przyspieszenia procesu odtwarzania kluczy dziennych w niespełna dwie godziny (archetyp komputera)
1938 październik	Zygalski opracowuje sześć kompletów (468 egz.) odpowiednio zaprojektowanych arkuszy perforowanych („płachty Zygalskiego”) do ustalania kolejności wirników
1938 listopad	zakłady „AVA” w rekordowym czasie przekazują BS4 gotowe podzespoły sześciu „bomb”, które po zmontowaniu w Pyrach pozwalają wznowić dekryptaż
15.12.1938	Niemcy dodają do Enigmy dwa dodatkowe wirniki szyfrujące - gwałtowny spadek ilości rozszyfrowanych depesz, z powodu braku wystarczającej ilości „bomb” i „płacht” oraz pracowników
1.01.1939	Niemcy zmieniają liczbę połączeń wtyczkowych w centralce z ośmiu do dziesięciu - zaprzestanie czytania jakichkolwiek depesz niemieckich sił zbrojnych poza siecią SD
9-10.01.1939	pierwsze trójstronne spotkanie przedstawicieli służb kryptologicznych Francji, Wielkiej Brytanii i Polski w Paryżu - strona polska nie ujawnia jeszcze faktu czytania Enigmy
1939 luty	Japończycy wprowadzają do sił zbrojnych i służby dyplomatycznej nowy model maszyny szyfrującej zwanej przez Amerykanów „Purple” (szyfr „Purpurowy”)
16.02.1939	narodziny córki Janiny w Bydgoszczy
1939 lato	wysłanie dwóch egzemplarzy maszyny szyfrowej Lacida do organizującej się w Paryżu placówki polskiego wywiadu
1.07.1939	Niemcy wprowadzają ulepszoną wersję wirników szyfrujących w Enigmie
1939 połowa lipca	gen. Stachiewicz, szef Sztabu Głównego, upoważnia Biuro Szyfrów do przekazania całej wiedzy o Enigmie Francji i Wielkiej Brytanii
24-27.07.1939	drugie trójstronne spotkanie przedstawicieli służb kryptologicznych w Warszawie
25.07.1939	prezentacja i przekazanie przedstawicielom Francji i Wielkiej Brytanii po jednym egzemplarzu: repliki Enigmy wraz z opisem i częściami zamiennymi, planów konstrukcyjnych oraz diagramów „bomby”, kompletu „płacht Zygalskiego” oraz udostępnienia wszystkich metod i materiałów pomocniczych ułatwiających dekryptaż
1939 sierpień	przewiezienie obu egzemplarzy Enigmy w bagażu dyplomatycznym z Warszawy do Paryża
16.08.1939	mjr Bertrand przewozi egzemplarz Enigmy z Paryża do Londynu i wręcza szefowi brytyjskiego wywiadu, płk. Stewartowi Menzies'owi
1939 koniec sierpnia	Państwowa Szkoła Kodów i Szyfrów (Government Code and Cipher School, znana także jako: War Station X, BP, the Park, Room 47 Forein Office, HMS „Pembroke V”) przeniesiona z Londynu do Bletchley Park rozpoczyna pracę nad odczytywaniem depesz Enigmy - operacja „Boniface”, od 1941 - „Ultra”
1939 koniec sierpnia	Samodzielny Referat Techniczny Oddziału II SG kompletuje ok. 100 maszyn szyfrowych Lacida dla Naczelnego Dowództwa, 8 armii i 66 wielkich jednostek (dywizji piechoty, brygad kawalerii) - nie zostaną wykorzystane w działaniach wojennych i ulegną zniszczeniu podczas ewakuacji
1.09.1939	z chwilą wojny zmobilizowany, z przydziałem do Wyższej Szkoły Wojennej, i tego samego dnia wyreklamowany przez Oddział II Kwatery Głównej
1 - 5.09.1939	likwidacja ośrodka w Pyrach oraz zakładów „AVA” - pakowanie sprzętu i dokumentów, niszczenie zbędnego wyposażenia
6 - 9.09.1939	załadunek personelu i bagażu do eszelonu ewakuacyjnego „F” na dworcu Warszawa Wileńska, przejazd po trasie Mińsk Mazowiecki, Mrozy i Siedlce do Brześcia n. Bugiem - przydział personelu BS4 do Kwatery Głównej Naczelnego Wodza
9 - 16.09.1939	dalsza ewakuacja kolumną samochodową (Rejewski) przez Kowel, Włodzimierz Wołyński, Łuck, Dubno, Krzemieniec, Tarnopol, Czortków oraz eszelonem wojskowym przez Kowel, Równe, Brody, Busko (ciężkie bombardowanie), a potem przez Złoczów, Tarnopol, Trembowlę pod Czortków - stopniowe niszczenie sprzętu i dokumentów
17 - 18.09.1939	przekroczenie granicy w Kutach przez obie części ekipy BS4 oraz ekipę BS3 na wieść o uderzeniu Armii Czewonej na Polskę - tajemnica Enigmy zostaje ocalona
21.09.1939	w Bukareszcie trójka kryptologów odwiedza ambasadę polską, brytyjską oraz francuską, gdzie ostatecznie otrzymuje skuteczną pomoc

1939 - 1942 okres francuski

22.09.1939	wyjazd trzech kryptologów pociągiem z Bukaresztu przez północną Jugosławię i Włochy do Francji
25.09.1939	przekroczenie granicy włosko-francuskiej w Modane, przyjazd do Paryża - tajemnica Enigmy jest bezpieczna
29.09.1939	Rejewski wraz z kolegami podejmuje pracę w Oddziale V francuskiego Sztabu Głównego, na podstawie ustnej zgody gen. Burkhardt-Bukackiego, na stanowisku i z uposażeniem kapitana armii francuskiej
20.10.1939	początek działalności polskiej, stopniowo kompletowanej 15–osobowej ekipy „Z”, pod kierownictwem ppłk. Gwido Langera, w willi Château de Vignolles koło Gretz - Armainvillers, międzysojuszniczej placówce wywiadu radiowego o kryptonimie „Bruno”
1939 październik - 1940 styczeń	francusko-brytyjski spór wokół sposobu wykorzystania grupy polskich kryptologów, przy obojętnej postawie władz emigracyjnych, które pozbywają się jednego z najważniejszych polskich aktywów w toczącej się wojnie
1939 październik - 1940 wrzesień	pięciu polskich kryptologów z BS3, po przejściu na służbę japońską, łamie szyfry radzieckie
1939 od października	odtwarzanie warsztatu kryptologicznego oraz łamanie kolejnych odmian szyfru Enigmy, zaległych od 1 lipca 1939 i bieżących
1939 październik	Brytyjczycy uruchamiają produkcję 60 kompletów tzw. arkuszy Jeffreysa, pracownika ośrodka w Bletchley, który zmodyfikował wynalazek Zygalskiego
1939 koniec października	uregulowanie sytuacji prawnej polskiej ekipy - zaliczenie do składu osobowego Armii Polskiej i oddelegowanie na czas wojny do służby w armii francuskiej
1939 grudzień	pobyt szefa ekipy „Z”, ppłk. Langera w Londynie, Anglicy nalegają na przyjazd polskich kryptologów - spotykają się z odmową
1940 początek - 1941 koniec	okres związany z opanowaniem teorii i praktyki systematycznego łamania szyfrów Enigmy przez aliantów, ciągle jednak bez większych możliwości ich operacyjnego wykorzystania
1940 styczeń	kilkudniowy pobyt Alana M. Turinga, najbardziej utalentowanego angielskiego matematyka z Bletchley, w ośrodku „Bruno” - przekazanie zmodyfikowanego zestawu arkuszy perforowanych, przy pomocy których Polacy odczytują w jego obecności 17 stycznia, po raz pierwszy w czasie wojny, depeszę zaszyfrowaną Enigmą z 28.10.1939
1940 początek	Rejewski opracowuje tajny skrypt do szkolenia personelu „Bruno”, „Metodyka rozwiązywania szyfrów”
22.01.1940	powołany przez polskie władze wojskowe do koszar Bessières w Paryżu dla uregulowania stosunku do służby wojskowej – zostaje uznany za zdolnego do służby wojskowej (strzelec z cenzusem), lecz wyreklamowany przez Francuzów
8.02.1940	specjaliści z BP łamią, przekazywany Enigmą, szyfr pogodowy używany przez niemieckie U-Booty
12.02.1940	brytyjski trałowiec HMS „Gleaner” zatapia niemiecki okręt podwodny, na którym przechwycono 3 wirniki szyfrujące Enigmy, w tym VI i VII odmiany morskiej
1940 luty	założenie bezpośredniej linii dalekopisowej, łączącej ośrodek „Bruno” z polową kwaterą brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego w Arras oraz z BP - obustronna wymiana informacji i doświadczeń; przybycie angielskiego oficera łącznikowego mjr. Kennetha MacFarlana („Pinky”)
15.04.1940	Brytyjczycy łamią niemiecki szyfr Wojsk Lądowych i lotnictwa, stosowany podczas kampanii norweskiej (ang. sieć „Yellow”), nie potrafią jednak jeszcze zapewnić bezpiecznej dystrybucji ogromnej ilości uzyskanego materiału
1940 kwiecień - czerwiec	okres ciągłego dekryptażu tysięcy depesz niemieckich w trakcie kampanii norweskiej i francuskiej, w oparciu o zachowane egzemplarze polskiej Enigmy - wymiana kluczy z BP
26.04.1940	załoga niszczyciela HMS „Griffin” przechwytuje worek z dokumentami z niemieckiego statku „Schiff 26”, tzw. fant z Narviku, którego zawartość umożliwia pierwsze w czasie wojny włamanie do ogólnej sieci Kriegsmarine „Heimisch Gewaesser”
1.05.1940	Niemcy rezygnują z podwójnego szyfrowania klucza depeszy, kładąc kres zastosowaniu płacht Zygalskiego i Jeffreysa - w BP i „Bruno” trwają gorączkowe prace nad znalezieniem skutecznej metody złamania nowego klucza
10.05.1940	uderzenie Niemiec na Francję, przeniesienie części personelu „Bruno” do Paryża - dostarczanie bieżących informacji o ruchach i zamiarach przeciwnika po uzyskaniu 22 maja kluczy z BP
22.05.1940	korzystając z metody Herivela, Brytyjczycy rozpoczynają czytanie depesz operacyjnej (ogólnej) sieci szyfrowej Luftwaffe (ang. „Red”, później „Brown”), uzyskując dostęp do działań oraz zamiarów niemieckich formacji lotniczych i lądowych praktycznie do końca wojny – pomoc polskich kryptologów staje się zbędna
24.05.1940	początek tworzenia przez Brytyjczyków systemu dystrybucji informacji otrzymywanych z dekryptażu (placówki Special Communications Unit - SCU i Special Liaison Unit - SLU), opartego na maszynie szyfrującej Typex dla sojuszniczych dowództw operacyjnych na wszystkich scenach teatru działań wojennych, od Europy i Afryki Płn. po Bliski i Daleki Wschód oraz Australię
1940 czerwiec	Brytyjczycy wydobywają z zatopionego wraka U-13 egzemplarze regulaminu posługiwania się Enigmą
1940 czerwiec	pracownik szwedzkiego wywiadu (FRA) Arne Beurling łamie szyfry niemieckiego tajnego dalekopisu (geheimschreibera) T-52, wykorzystującego kabel łączący Danię z Norwegią przez Szwecję
10 - 23.06.1940	improwizowana ewakuacja ośrodka „Bruno” na południe Francji przez: La Ferte k. Orleanu, Vensant, Larche, Agen n. Garonną do Tuluzy - polskie władze wojskowe nie podejmują żadnych starań, by zapewnić kryptologom bezpieczeństwo i ewakuację do Wielkiej Brytanii; wywiad angielski bezskutecznie zabiega o ratowanie Polaków ze względu na sprzeciw Bertranda
24.06.1940	przelot polskich uciekinierów dwoma samolotami z Tuluzy do Oranu w Afryce Płn., potem podróż pociągiem do Algieru - Francuzi uniemożliwiają ewakuację do Wielkiej Brytanii, a polskie władze nie zabiegają o ich odzyskanie
8.07.1940	ppłk Bertrand proponuje utworzenie zakonspirowanego, polsko-francuskiego ośrodka radiowywiadu na terenie strefy administrowanej przez rząd w Vichy z zadaniem: wykorzystując francuskie stacje nasłuchowe, przechwytywać radiogramy niemieckie, a uzyskane z dekryptażu informacje przekazywać do Londynu
1940 lipiec	gen. Juliusz Kleeberg, attaché wojskowy we Francji, akceptuje grożący dekonspiracją plan współpracy polsko-francuskiej, ustalając status Polaków: podległość służbowa - Oddział II Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, organizacyjna - francuskie kierownictwo ośrodka
1940 lipiec	Rejewski drogą pośrednią nawiązuje korespondencję z rodziną w Warszawie - pomysłowo zaszyfrowane listy i niewielkie paczki
1940 lipiec - sierpień	Bertrand, pod przykrywką Przedsiębiorstwa Robót Wiejskich, organizuje koło miejscowości Uzès, niedaleko Nîmes w departamencie Gard w Prowansji, tajny ośrodek dekryptażu oznaczony kryptonimem „Cadix”
8.08.1940	brytyjscy specjaliści uruchamiają w BP skonstruowaną przez Turinga, H. Keena i G. Welchmana bombę o imieniu „Agnus Dei” („Agnes”), odpowiednik 36 egzemplarzy Enigmy, która wskazuje położenie wirników i ułatwia odtworzenie ustawień łącznicy
1940 sierpień	brygadier John Tiltman łamie kolejową wersję Enigmy, której sieć otrzymała angielską nazwę „Rocket” - Brytyjczycy uzyskują dostęp do informacji o czasie i przerzutach niemieckich oddziałów wojskowych w rejony walk
1940 wrzesień	Dilly Knox łamie włoską Enigmę, co pozwala śledzić ruchy Supermariny na Morzu Śródziemnym do lata 1941
24.09.1940	spotkanie W. Churchilla z gen. W. Sikorskim w sprawie zacieśnienia brytyjsko-polskiej współpracy wywiadowczej - Polacy bez atutu w postaci zespołu kryptologów
26.09.1940	powrót polskiej ekipy statkiem z Algieru do Marsylii z fałszywymi dokumentami - Rejewski występuje jako Pierre Raneau, nauczyciel matematyki liceum w Nantes, a w ewidencji polskiego wywiadu figuruje pod pseudonimem „Oksza”
27.09.1940	amerykańscy kryptolodzy z ośrodka w Arlington Hall w Wirginii pod kierownictwem Williama Friedmana łamią japoński szyfr „Purpurowy” („Purple”), a uzyskane informacje szyfrują maszyną M-325 i przesyłają do wybranych dowództw na wszystkich scenach teatru działań wojennych - operacja „Magic”
1.10.1940	wznowienie działalności polskiej ekipy „Z” („Ekspozytura 300” Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego Sztabu Głównego) w Château des Fouzes, koło Uzès w warunkach głębokiej konspiracji - bezsensowne narażanie życia Polaków oraz zagrożenie dekonspiracją jednej z najbardziej tajnych operacji alianckich
1940 październik -1942 listopad	łamanie i czytanie szyfrów Wehrmachtu, Waffen SS i SD w okupowanej Europie oraz niemieckiego szyfru, używanego w łączności telegraficznej na terenie francuskiej strefy nieokupowanej - stopniowa utrata kontaktu z przodującymi osiągnięciami aliantów w dekryptażu Enigmy
1940 do końca	zmontowanie czterech dalszych egzemplarzy Enigmy z części wykonanych we Francji
1941 początek	w Heliopolis pod Kairem Anglicy tworzą lokalny ośrodek kryptologiczny, zajmujący się łamaniem kodów i szyfrów w basenie Morza Śródziemnego na podstawie kluczy przesyłanych drogą radiową z BP
1941 styczeń	utworzenie przez Bertranda filii ośrodka „Cadix” w Algerii, w willi „Kouba” na przedmieściu Algieru (Posterunek Oficerski 1) - okresowa wymiana personelu, współpraca z szefem Ekspozytury Oddziału II w Afryce Płn. mjr. Mieczysławem Słowikowskim - „Rygorem”
1941 luty - marzec	pierwsza wizyta kryptologów amerykańskich z SIS oraz z biura kryptologicznego floty, Sekcji Kodów i Sygnałów (Op-20-G) w BP - gości wtajemniczono w fakt łamania szyfrów Enigmy; Amerykanie przekazują Brytyjczykom kopię japońskiej maszyny „Purple”, co pozwala na czytanie korespondencji dyplomatycznej ambasad japońskich w Europie oraz uzyskiwanie wiadomości o ruchach floty wojennej i handlowej na Dalekim Wschodzie
4.03.1941	grupa oficerów z niszczyciela HMS „Somali” przeszukuje ostrzelany niemiecki trawler „Krebs” koło Lofotów u wybrzeży Norwegii i przechwytuje 2 zapasowe wirniki oraz zestawy kluczy do Enigmy („fant z Lofotów”) - zdobyte materiały pozwalają na krótkie czytanie depesz Kriegsmarine
7.03.1941	uruchomienie w ośrodku „Cadix” polskiego nadajnika radiowego, dostarczonego z Lizbony przez Bertranda, do utrzymania regularnej łączności ze Sztabem Naczelnego Wodza w Londynie oraz do retransmisji telegramów z algierskiej placówki „Rygora”, szyfrowanych za pomocą polskiej maszyny Lacida
7.05.1941	oddział abordażowy z HMS „Somali”, brytyjskiej flotylli poszukiwawczej, zajmuje niemiecki statek meteorologiczny „Muenchen”, zdobywając klucze szyfrowe Enigmy oraz kod pogodowy
9.05.1941	załoga angielskiego niszczyciela HMS „Buldog” zmusza do wynurzenia, a potem przeszukuje okręt U-110, gdzie przechwycono egzemplarz Enigmy, aktualne książki szyfrowe i zapasowe wirniki; jest to pierwszy przypadek przechwycenia niezniszczonej maszyny podczas II wojny światowej i specjaliści z BP mogą łamać klucze oficerskie wszystkich sieci Kriegsmarine - spadek strat w konwojach
1941 czerwiec	Brytyjczycy łamią szyfry włoskiej marynarki wojennej wykorzystującej maszyny Hagelin C 38m i czytają depesze aż do kapitulacji Włoch we wrześniu 1943
27.06.1941	brytyjscy kryptolodzy łamią szyfr Enigmy w sieci „Volture” stosowany przez armię niemiecką na froncie wschodnim, co pozwala na codzienne czytanie niemieckich rozkazów bojowych - Churchill poleca przekazywanie ich Stalinowi bez podania źródła
28.06.1941	oddział abordażowy z niszczyciela HMS „Tartar” zdobywa materiały na niemieckim statku meteorologicznym „Lauenburg”, dzięki którym Brytyjczycy mogą wydatnie skrócić czas dekryptażu morskiej Enigmy - dalszy spadek strat w konwojach
27.08.1941	angielski samolot bierze do niewoli U-570, na pokładzie którego odnaleziono pokrywę Enigmy z czterema otworami na wirniki
1941 jesień	złamanie szyfru szwajcarskiej Enigmy INDIGO przez kryptologów z „Cadixu” - Langer powiadamia Londyn o słabych punktach tej maszyny (Szwajcarzy przed wojną zakupili u Niemców Enigmy w wersji handlowej)
5.10.1941	Niemcy wprowadzają oddzielną sieć „Triton” (ang. „Shark”) opartą na czterowirnikowym modelu Enigmy dla U-Bootów - spowolnienie dekryptażu w BP, wzrost strat w konwojach
1941 październik	zespół radzieckich kryptologów pod kierownictwem Siergieja Tołstoja łamie szyfr japońskiej maszyny szyfrującej
8.12.1941	specjaliści z BP rozpoczynają czytanie depesz niemieckiego wywiadu, szyfrowanych specjalną odmianą maszyny z ruchomym reflektorem, zwaną inaczej Enigmą zegarową
1941 pod koniec	Rosjanie uzyskują pierwsze informacje z deszyfrażu niemieckiej Enigmy
1941 koniec - 1942 koniec	okres trudnej nauki i dojrzewania systemu dekryptażu, wspomaganego urządzeniami technicznymi (bomby, sortery, tabulatory) oraz operacyjnego wykorzystywania informacji uzyskanych z Enigmy przez alianckich dowódców
1941 połowa grudnia	pracownik BP William Tutte, na podstawie fragmentów odczytanej depeszy rekonstruuje przystawkę szyfrującą do dalekopisu SZ–40 produkcji Siemensa, używaną głównie w sztabach Luftwaffe oraz Wehrmachtu od szczebla grupy armii wzwyż (ang. sieć „Tunny”)
1942 - jesień 1943	brytyjski komunista i radziecki agent ze słynnej „piątki z Cambridge”, John Caincross, zatrudniony w BP przekazuje ambasadzie radzieckiej w Londynie oryginały tysięcy rozszyfrowanych depesz Enigmy
1942	na polecenie ppłk. Bertranda, Rejewski z Zygalskim piszą obszerne opracowanie, tzw. Dokument „L” pt. „Enigma 1930-1940. Metoda i historia rozwiązania niemieckiego szyfru maszynowego (w zarysie)”
9.01.1942	śmierć J. Różyckiego w katastrofie statku „G. G. Lamoriciere” - utrata 2 egzemplarzy Enigmy

1.02.1942	Kriegsmarine wprowadza we flocie podwodnej czterowirnikową maszynę Enigma-Marine, model M4 w sieci „Triton”- zahamowanie dekryptażu w BP, dramatyczny wzrost strat w konwojach
1942 marzec	szef służby kryptologicznej Kriegsmarine B-Dienst, Walter Tranow, łamie Szyfr Morski nr 3, tzw. kod konwojowy (Naval Cypher 3) wprowadzony w czerwcu 1941 do koordynacji działań marynarki amerykańskiej, brytyjskiej i kanadyjskiej na Atlantyku - Niemcy czytają większość alianckich depesz do czerwca 1943
1942 początek lipca	Rejewski i Zygalski w ciągu dwóch godzin odczytują otrzymaną od Langera depeszę zaszyfrowaną maszyną Lacida - obaj doradzają zaskoczonemu kierownikowi polskiej ekipy dwustopniowe szyfrowanie, najpierw szyfrem ręcznym, potem maszyną (Niemcy nie złamali tego szyfru)
1942 sierpień	kryptolodzy z BP łamią klucze sieci łączności U-Bootów operujących na Morzu Śródziemnym
14.08.1942	Brytyjczycy łamią szyfr Enigmy stosowany w SS - czytają informacje do końca wojny
1942 koniec sierpnia	brytyjska stacja w Knockholt rozpoczyna nasłuch niemieckich sieci dalekopisowych „Tunny” i „Sturgeon” (razem „Fish”), korzystających odcinkami z radiolinii
19.08.1942	nieudana próba przechwycenia egzemplarza Enigmy podczas brytyjskiego desantu na Dieppe (operacja „Jubilee”)
11.09.1942	podpisanie umowy dotyczącej łączności morskiej, w wyniku której Japończycy otrzymują od Niemców czterowirnikową maszynę szyfrującą bez łącznicy „Tirpitz”, tzw. T-Enigmę, określaną po japońsku „Tirupitsu”
30.10.1942	4 brytyjskie niszczyciele osaczają U-559 na północ od delty Nilu, a trzej marynarze z HMS „Petard” wydobywają z tonącego okrętu dokumenty związane z czterowirnikową Enigmą, co pozwala kryptologom z BP w grudniu, po 10-miesięcznej przerwie złamać szyfr „Triton” - spadek strat w konwojach
1942 jesień	Niemcy wprowadzają nową 10-wirnikową maszynę Lorenza, dalekopis szyfrujący do przekazywania ściśle tajnych wiadomości dalekosiężnymi kablami z kwatery głównej w Zossen do niemieckich wojsk na froncie wschodnim, w basenie Morza Śródziemnego, Francji i Norwegii
6.11.1942	likwidacja ośrodka „Cadix”, rozproszenie polskiej ekipy - nieudolnie zorganizowana przez Bertranda ewakuacja do Hiszpanii
11.11.1942	marynarka amerykańska tworzy w Deyton Laboratorium Urządzeń Obliczeniowych Floty (ok. 2 tys. obsługi) i przystępuje do budowy bomby czterowirnikowej
5.01.1943	alianccy kryptolodzy po raz pierwszy łamią klucz do dwukrotnie szyfrowanej sieci „Limpet”, oficerskiego wariantu sieci „Shark”, którą przekazywane są dyspozycje dla U–Bootów

1943 okres hiszpański
29.01.1943	nielegalne przekroczenie granicy francusko-hiszpańskiej przez Rejewskiego i Zygalskiego i zatrzymanie przez hiszpańskich żandarmów w Puigcerda
1943 luty	po kapitulacji Niemców pod Stalingradem Rosjanie przejmują 18 niezniszczonych egzemplarzy Enigmy
1943 luty	Brytyjczycy przystępują do konstruowania elektronicznej maszyny liczącej opartej na matematycznym modelu A. Turinga
1943 luty	złamanie Enigmy używanej przez Abwehrę, bez łącznicy i z wirnikami o wielu punktach przeskoku - regularne czytanie depesz
1943 luty - maj	pobyt w hiszpańskich więzieniach w Belver, Seo de Urgel, Lerida - nawiązanie kontaktu listowego, poprzez kapelana więziennego, z polską placówką ewakuacyjno-wywiadowczą, działającą pod przykrywką Polskiego Czerwonego Krzyża w Barcelonie
1943 marzec	w Deyton powstają dwa pierwsze egzemplarze bomby czterowirnikowej Model 500, ochrzczone kryptonimami „Adam” oraz „Eve”, odpowiednik 16 maszyn Enigmy
1943 marzec	w BP pracuje już 60 bomb trójwirnikowych, do których dołączają pierwsze, łatwiejsze w użyciu i bardziej uniwersalne maszyny projektu Harolda Keena - pod koniec wojny było ich ok. 200
18.04 1943	Amerykanie zestrzeliwują nad wyspą Bougainville w archipelagu Wysp Salomona na Pacyfiku samolot z admirałem Isoroku Yamamoto, naczelnym dowódcą Cesarskiej Marynarki Wojennej Japonii - jest to najbardziej prominentna ofiara kryptologów w historii II wojny światowej
4.05.1943	zwolnienie obu kryptologów z więzienia po wielokrotnych interwencjach PCK
17.05.1943	zawarcie tajnego brytyjsko-amerykańskiego porozumienia o współpracy w dziedzinie kryptologii BRUSA - podział pracy i wzajemna wymiana materiałów radiowywiadowczych oraz specjalistów w ośrodkach dekryptażu, zbudowanie między nimi połączeń telegraficznych i radiowych, przyjęcie wspólnego kryptonimu „Ultra” na określenie działań związanych z niemieckimi, włoskimi i japońskimi maszynami szyfrującymi
28.05.1943	pierwsze amerykańskie bomby czterowirnikowe potwierdzają swoją przydatność
1943 maj - lipiec	pobyt w Leridzie, następnie w Madrycie pod nadzorem policyjnym
1.07.1943	Niemcy wprowadzają w sieci „Shark” nowy reflektor „Caesar” i wąski wirnik „gamma”
1943 lipiec	w Deyton rozpoczęto seryjną produkcję bomby czterowirnikowej typu 530 - pod koniec wojny w ośrodku utworzonym pod Waszyngtonem pracowało ich ok. 110 wraz z urządzeniami elektromechanicznymi wspomagającymi dekryptaż - Brytyjczycy korzystali również z ich mocy obliczeniowych
22.07.1943	ucieczka pociągiem z Madrytu i przekroczenie granicy hiszpańsko-portugalskiej
23–24.07.1943	przejście na morzu z rybackiego kutra na pokład brytyjskiego niszczyciela HMS „Scottish” i przybycie do Gibraltaru

1943 - 1946 okres angielski
30.07.1943	przelot z Gibraltaru na lotnisku Hendon pod Londynem, a potem do szkockiego miasteczka Kinghorn
1943 sierpień	wcielenie do wojska i przydział służbowy do polskiego ośrodka radiowywiadu w Felden k. Boxmoor pod Londynem, w stopniu szeregowego z cenzusem
1943 od sierpnia	alianccy specjaliści, wykorzystując dziesiątki szybkich bomb wspomaganych coraz to nowymi urządzeniami elektromechanicznymi oraz procedurami kryptoanalitycznymi, czytają regularnie morską Enigmę do końca wojny - przełom w bitwie o Atlantyk
1943 sierpień - 1944 listopad	Rejewski kierownikiem kilkuosobowej sekcji niemieckiej „N”, w Plutonie Eksploatacyjnym Kompanii Radiowywiadowczej Batalionu Łączności (Oddziału Radio) Sztabu Naczelnego Wodza - łamanie i odczytywanie korespondencji SS szyfrowanej metodą „podwójnej kasety”, bez związku z Enigmą
10.10.1943	awans do stopnia podporucznika czasu wojny
1943 grudzień	uruchomienie w BP pierwszego w świecie protokomputera Colossus, elektronicznego urządzenia logicznego - Brytyjczycy stają się monopolistami w dekryptażu dalekopisów szyfrujących w sieci „Fish”; do końca wojny zainstalowano ich jeszcze 9 egzemplarzy
1943 koniec - 1944 początek	Niemcy łamią klucze radzieckiego dalekopisu szyfrującego, opartego na identycznej zasadzie działania, co maszyny niemieckie
1944 styczeń	Niemcy wprowadzają w części sieci Luftwaffe reflektor o zmiennym okablowaniu, zwany UKD lub Dora wraz z drugą łącznicą na trzynaście par połączeń - kryptolodzy amerykańskiej floty odpowiadają urządzeniem Duenna (N-1500), będącym przystawką do bomby czterowirnikowej
1944 początek	spotkanie Jana Nowaka-Jeziorańskiego z Rejewskim podczas odwiedzin batalionu łączności w Stanmore pod Londynem
1944 początek	skuteczność amerykańskich bomb sprawia, że całość zmagań z szyframi morskiej Enigmy przesuwa się do ośrodka w Waszyngtonie i nabiera charakteru rutynowego
1944 czerwiec	spotkanie z płk. Bertrandem i jego żoną w Boxmoor, po ich ucieczce samolotem z okupowanej Francji
4.06.1944	grupa pościgowa złożona z amerykańskiego lotniskowca „Guadalcanal” i 5 alianckich niszczycieli zmusza do wynurzenia U-505 u wybrzeży Afryki Zachodniej i przechwytuje Enigmę oraz klucze do szyfrów - niepokój w alianckich sztabach przygotowujących operacj „Overlord” przed utratą cennego źródła informacji w przypadku, gdyby Niemcy - znając los okrętu - nagle dokonali zmian w Enigmie
1944 czerwiec – 1945 maj	podczas działań w Europie Amerykanie wykorzystują w ruchu radiowym na szczeblu operacyjnym maszynę szyfrującą SIGABA (M-134-C) konstrukcji Williama Friedmana (Niemcy nie zdołali jej złamać), natomiast na szczeblu taktycznym maszynę Borisa Hagelina - Konwerter M-209 (Niemcy złamali jej szyfr)
1.09.1944	policja niemiecka wprowadza nowy szyfr - sekcja „N” ma problemy z jego rozwiązaniem
1.10.1944	Rejewski sporządza notatkę pt. „Kilka uwag na temat trudności, w jakich znajduje się w chwili obecnej dział szyfrów niemieckich”, krytycznie oceniającą dotychczasową współpracę polsko-brytyjską w dziedzinie kryptologii
1944 październik	po upadku powstania, żona wraz z dziećmi zostaje wysiedlona z Warszawy i poprzez obóz w Pruszkowie trafia na 9 miesięcy do wsi Reczul pod Skierniewicami
20.10.1944	oficjalne wystąpienie polskiego Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego Sztabu Naczelnego Wodza do kmdr. W. Dunderdale'a, łącznika brytyjskiego wywiadu, o udzielenie pomocy polskim kryptologom - bez odpowiedzi
1944 listopad	zaniechanie prób złamania nowego szyfru policji niemieckiej, likwidacja sekcji „N”, przesunięcie Rejewskiego do sekcji studiów ogólnych, gdzie wraz z Zygalskim rozwiązują szyfry radzieckie, szczególnie preferowane przez wywiad angielski
1944 koniec - 1945 maj	alianci łamią klucze blisko 200 niemieckich sieci radiowych, ale operacja dekryptażu Enigmy traci decydujący wpływ na przebieg działań toczonych przez aliantów na lądzie - Niemcy wykorzystują połączenia telefoniczne
1.01.1945	Rejewski otrzymuje awans do stopnia porucznika czasu wojny i zostaje odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, równocześnie awansuje na zastępcę kierownika referatu Kompanii Radiowywiadowczej Batalionu Łączności Sztabu Naczelnego Wodza
21.04. - 12.05 1945	podróż służbowa Rejewskiego i Zygalskiego na południe Francji, celem odebrania rzeczy osobistych, materiałów i sprzętu pozostawionych na przechowanie, po likwidacji ośrodka „Cadix”
1945 czerwiec	żona wraz z dziećmi powraca do Bydgoszczy i zatrzymuje się u swoich rodziców na ul. Dworcowej 10/2
30.09.1945	oficjalne zakończenie polsko-brytyjskiej współpracy wywiadowczej
1945 jesień	Rejewski zostaje odznaczony Medalem Wojska, ustanowionym dekretem Prezydenta RP z 3.07.1945
1945 październik	likwidacja Kompanii Radiowywiadowczej, przydział Rejewskiego i Zygalskiego do polskich jednostek wojskowych w Szkocji
2.12.1945	Rejewski zostaje skierowany do Kirkcaldy w Szkocji na Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, zakamuflowany kurs wywiadowczy, którego komendantem jest płk S. Mayer
1946	nawiązuje korespondencję z żoną w kraju
15.03.1946	zakończenie działalności Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego Sztabu Naczelnego Wodza - zaprzestanie zbierania informacji i szkolenia personelu
11.09.1946	Rejewski odmawia wstąpienia do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia
16.10.1946	zgłasza chęć powrotu do kraju - otrzymuje szczegółowe instrukcje od płk. Mayera, jak ma postępować, aby nie narazić się na aresztowanie i represje
1.11.1946	skierowany do Obozu Repatriantów nr 99 w Fairfield Camp na podstawie zarządzenia Zastępcy Szefa Sztabu I Korpusu oraz skreślony z ewidencji wojskowej, na podstawie rozkazu Szefa Sztabu Naczelnego Wodza

1946 - 1969 okres bydgoski

21.11.1946	przypływa statkiem do Gdyni, dociera do Bydgoszczy i po 7-letniej rozłące spotyka się z żoną i dziećmi w mieszkaniu teściów przy ul. Dworcowej 10/2
1947	podpisanie tajnego brytyjsko-amerykańskiego traktatu UKUSA dotyczącego dalszej współpracy w dziedzinie radiowywiadu
1.02.1947	podejmuje pracę w nacjonalizowanych zakładach Kabel Polski Spółka Akcyjna Bydgoszcz na stanowisku kierownika sekcji fakturowania działu zaopatrzenia
9.07.1947	śmierć syna Andrzeja z powodu choroby Heinego-Medina
1948	brytyjskie władze honorują Rejewskiego Medalem Wojennym 1939-1945 (The War Medal 1939 - 1945)
30.03.1948	w Szkocji, w biedzie i zapomnieniu, umiera płk Gwido Langer
12.03.1949	kierownik sekcji VI Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego sporządza pierwszy raport dotyczący Rejewskiego
1949 - 1955	funkcjonariusze WUBP prowadzą rutynowe rozpoznanie w otoczeniu Rejewskiego, starając się ustalić charakter jego pracy w Sztabie Głównym oraz przebieg służby na Zachodzie
28.01.1950	na skutek nacisków WUBP otrzymuje trzymiesięczne wypowiedzenie z pracy w Pomorskich Zakładach Wytwórczych Materiałów Elektrotechnicznych („Kabel Polski”), uznanych za przedsiębiorstwo o charakterze strategicznym
21.03.1950	zostaje zwolniony z pracy w „Kablu” (teczka „Targowica”)
1.04.1950- 31.03.1951	pracuje w Państwowym Przedsiębiorstwie Mierniczym na stanowisku kierownika referatu ogólnego
1.04-14.06.1951	pracuje w Związku Mierniczych RP
15.06.1951 -30.09.1954	pracuje w Związku Spółdzielni Rzemieślniczych, a po reorganizacji - w Związku Branżowym Spółdzielni Drzewnych i Wytwórczości Różnej na stanowisku referenta finansowego i kasjera, a potem starszego księgowego
9.11.1951	w Kornwalii umiera ppłk Maksymilian Ciężki
1.10.1954 - 31.01.1967	Rejewski kontynuuje pracę w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Pracy w Wydziale Finansowania na stanowisku st. księgowego, potem instruktora ekonomicznego Wydziału Instruktorsko–Finansowego (od 17.12.1956), następnie st. instruktora księgowości w Wydziale Finansowania Spółdzielni (od 1.04.1960) i kierownika Inspektoratu Kosztów i Cen (od 1.07.1966)
9.02.1955	pismo Naczelnika Wydziału II Departamentu II Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego do Wojewódzkiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy, z poleceniem podjęcia czynności operacyjnych, w oparciu o przekazane dokumenty dotyczące działalności Rejewskiego w BS4 i we Francji
14.02.1956	założenie sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej przez WUdSBP dla ustalenia, czy Rejewski nie prowadzi wrogiej działalności wymierzonej w ustrój PRL (teczka „Kryptolog”)
28.08.1956	Rejewski pisze prośbę do Ministra Obrony Narodowej o przesłanie dokumentów dotyczących jego pracy w Biurze Szyfrów, dla udokumentowania praw emerytalnych
12.06.1958	zakończenie sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej przez WUdSBP i przekazanie materiałów do archiwum w Warszawie
13.10.1966	Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uznaje Rejewskiego inwalidą III grupy
29.10.1966	Rejewski występuje z wnioskiem do Zarządu WZSP o rozwiązanie z nim stosunku pracy z dniem 31.01.1967 r. - zgoda prezesa, dr. Tadeusza Kisielewskiego
1.02.1967	przechodzi na rentę inwalidzką
1967 kwiecień	Rejewski pisze „Wspomnienia z mojej pracy w Biurze Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego w latach 1930 - 1945” – maszynopis zostaje zakupiony przez Wojskowy Instytut Historyczny (obecnie Centralne Archiwum Wojskowe)
1967 lato	Rejewscy przeprowadzają się do mieszkania przy ul. Gdańskiej 10
1967	pracownik WIH, płk Kozaczuk w książce pt. „Bitwa o tajemnice”, prawdopodobnie w oparciu o przekazany maszynopis, ujawnia po raz pierwszy fakt złamania Enigmy przez polskich kryptologów - bez podania nazwisk

1969 - 1980 okres warszawski

23.06.1969	Rejewscy przeprowadzają się do swojego, odzyskanego mieszkania w Warszawie, w którym od 1970 r. przebywają wspólnie z córką, zięciem oraz wnukiem
16.08.1969	Rejewski przechodzi z renty inwalidzkiej na emeryturę
1973 wiosna	w Paryżu ukazuje się książka gen. G. Bertranda pt. „Enigma ou la plus grande enigme de la guerre 1939 - 1945” („Enigma, czyli największa tajemnica ostatniej wojny”) - po raz pierwszy opinia publiczna na Zachodzie ma okazję dowiedzieć się o roli Polaków w rozszyfrowaniu Enigmy, bez podania nazwisk
1973 lato	warszawska popołudniówka „Ekspress Wieczorny” zamieszcza artykuł swego paryskiego korespondenta o książce Bertranda i występuje z apelem „Szukamy ludzi związanych z Enigmą” - zgłaszają się byli pracownicy zakładów „AVA”, a potem Rejewski
1973 lato	Rejewski poprzez ambasadę francuską nawiązuje kontakt listowy z gen. Bertrandem i otrzymuje egzemplarz jego książki z dedykacją w styczniu 1974 r.
1973 lato	Rejewski nawiązuje korespondencję z przebywającym w Wielkiej Brytanii H. Zygalskim i ich londyńskim zwierzchnikiem z czasu wojny, płk. Tadeuszem Lisickim
1973 lato	współpracę z Rejewskim nawiązuje płk Kozaczuk, już niebawem główny popularyzator i konsultant wiedzy historycznej kryptologa
1974	gen. Bertrand przesyła na ręce Rejewskiego dokument zatytułowany „Declaration”, rodzaj historycznego świadectwa polsko–francuskiej współpracy kryptologicznej
31.05.1974	na zamówienie brytyjskich służb specjalnych płk S. Mayer, były Szef Wydziału Wywiadowczego Oddziału II SG, opracowuje tzw. Memorandum nt. historii dekryptażu Enigmy przez Polaków - materiał zostaje utajniony
1974 lipiec - sierpień	Rejewski składa w WIH maszynopis pt. „Uzupełnienie Wspomnień...” - weryfikacja i uzupełnienie faktów w książce Bertranda oraz sprostowanie nieścisłości pojawiających się w polskiej prasie
1974 koniec października	w Londynie ukazuje się książka F. W. Winterbothama pt. „The Ultra Secret” („Tajemnica Ultry”) - wartościowa, ale stronnicza, z zafałszowanym wkładem Polaków, staje się światowym bestselerem
29.12.1974	dr David Kahn, w recenzji książki F. W. Winterbothama na łamach „New York Times Book Review”, po raz pierwszy na Zachodzie wymienia nazwiska trzech polskich kryptologów oraz fakt przekazania Enigmy aliantom w 1939 r.
1974 koniec - 1975	Kozaczuk, na łamach tygodnika „Stolica” publikuje w 30-odcinkowej serii artykułów pierwszy zarys historii Enigmy - czytelnicy poznają w końcu nazwiska polskich kryptologów
1975	angielski dziennikarz i pisarz Anthony C. Brown w książce pt. „Bodyguard of Life” („W służbie kłamstwa”) przedstawia wypaczony obraz udziału Polaków w dekryptażu Enigmy
1975	Kozaczuk zamieszcza w miesięczniku „Polska”, ukazującym się w pięciu wersjach językowych, dwuodcinkowy obszerny artykuł dotyczący dekryptażu Enigmy
21.04.1975	konferencja prasowa z udziałem Rejewskiego w Interpressie dla korespondentów zagranicznych akredytowanych w Polsce
20.10.1975	za zgodą rządu brytyjskiego, dyrekcja Archiwum Publicznego udostępnia pierwsze zdjęcia historycznego zwiastuna epoki informatycznej „Colossusa” oraz potwierdza istnienie ośrodka kryptologicznego w Bletchley Park podczas wojny
1976	ukazuje się popularna broszura W. Kozaczuka pt. „Złamany szyfr” w serii Sensacje XX wieku (kilka wydań)
1976	Andrzej Trzos-Rostawiecki tworzy film dokumentalny pt. „Enigma”
23.05.1976	śmierć gen. w stanie spoczynku G. Bertranda - francuski kontrwywiad przeszukuje jego dom
30.08.1978	Rada Państwa nadaje M. Rejewskiemu Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski - dekoracja odbywa się 12.12.1978 w Ministerstwie do Spraw Kombatantów
1979	Rejewski otrzymuje z Londynu egzemplarz książki Ronalda Lewina, wybitnego brytyjskiego historyka pt. „Ultra goes to War. The Secret Story” - rzeczowa i uczciwa ocena funkcjonowania polskiej Enigmy i brytyjskiej Ultry
1979	na ekrany kin wchodzi dwuczęściowy kolorowy film panoramiczny pt. „Sekret Enigmy” Romana Wionczka, a później oparty na nim 8-odcinkowy serial telewizyjny pt. „Tajemnica Enigmy”, którego konsultantem jest Marian Rejewski
1979	Rejewski pisze artykuł pt. „Jak matematycy polscy rozszyfrowali Enigmę”, który ukazuje się w „Wiadomościach Matematycznych” 1980 nr 1 (pośmiertnie)
5.09.1979	Minister Obrony Narodowej nadaje Marianowi Rejewskiemu Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
15.09.1979	Polskie Towarzystwo Matematyczne, czyniąc odstępstwo od dotychczasowej tradycji, nadaje magistrowi Rejewskiemu godność członka honorowego
1979 grudzień	w wydanej monografii W. Kozaczuka „W kręgu Enigmy” ukazuje się aneks dokumentalny opracowany przez Rejewskiego pt. „Matematyczne podstawy rozwiązywania niemieckiego szyfru maszynowego Enigma”
13.02.1980	Rejewski umiera na zawał serca i zostaje pochowany w asyście Kompanii Honorowej WP na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze B39
1980	w angielskiej wersji „Zastosowań Matematyki” (Applicationes Mathematicae), XVI, 4. 1980 r. ukazuje się artykuł Rejewskiego pt. „Zastosowanie teorii permutacji do złamania szyfru Enigmy” (pośmiertnie)

1980 pamięć
1982	książka Gordona Welchmana pt. „The Hut Six Story” („Historia baraku szóstego”) zapoczątkowuje korzystny zwrot w międzynarodowym uznaniu wkładu Polaków w dekryptaż Enigmy
1983	odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej trzem kryptologom w holu Collegium Minus, siedzibie Instytutu Matematyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
4.05.1983	Uchwała Rady Miasta Bydgoszczy nr 26/100/83 w sprawie nadania ulicy w Fordonie nazwy Mariana Rejewskiego
4.06.1983	nadanie Szkole Podstawowej nr 3 przy ul. Zofii Nałkowskiej 9 imienia Mariana Rejewskiego, połączone z odsłonięciem tablicy pamiątkowej oraz wręczeniem sztandaru (obecnie Zespół Szkół nr 4 - bez kontynuowania nazwy patrona)
16.08.1983	Poczta Polska wydaje kopertę pierwszego dnia obiegu FDC oraz znaczek z okazji 50. rocznicy złamania szyfru Enigmy
16.08.1985	w 80. rocznicę urodzin - wmurowanie tablicy pamiątkowej na ścianie frontowej kamienicy przy ul. Wileńskiej 6, w której urodził się Rejewski
1986	umiera Irena Rejewska i zostaje pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach obok męża
1992	TVP emituje film dokumentalny pt. „Wojna mózgów” m.in. o pracy Rejewskiego nad Enigmą
2.06.1997	odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej Rejewskiemu na ścianie pamięci Muzeum Tradycji Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy (obecnie Muzeum Wojsk Lądowych)
1999	Prezes Rady Ministrów RP Jerzy Buzek zwraca się do Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego o pośmiertne odznaczenie trójki kryptologów Orderem Orła Białego
1999	Brytyjczycy udostępniają memorandum przygotowane przez płk. S. Mayera, ukazujące początki współpracy z Polakami w dziedzinie łamania Enigmy
1999 czerwiec	odsłonięcie tablicy pamiątkowej przy ul. Gdańskiej 2 w Warszawie, gdzie w latach 1969-1980 mieszkał M. Rejewski wraz z rodziną, ufundowanej przez Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową SUP
1999 lipiec	z inicjatywy środowisk polonijnych w Bletchley Park odbywa się pierwszy polski festiwal dla upamiętnienia wkładu Polaków w rozszyfrowanie Enigmy
1999 wrzesień	odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej polskim kryptologom na kamiennym obelisku w Pyrach
1999 październik	z inicjatywy Jana Nowaka-Jeziorańskiego Prezes Rady Ministrów RP Jerzy Buzek zwraca się do premiera Wielkiej Brytanii Tony’ego Blaira o wyjaśnienie losów dokumentacji polskiego wywiadu z czasów drugiej wojny światowej przekazanej Brytyjczykom, by nie wpadła w ręce władz PRL
28.01.2000	Marian Rejewski zostaje laureatem plebiscytu „Gazety Wyborczej” i Radia „Elita” - „Bydgoszczanin XX wieku”
14.02.2000	ukazuje się Postanowienie Prezydenta RP Nr 28/2000 o odznaczeniu trójki kryptologów Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski
17.04.2000	światowa premiera filmu „U-571”, w którym Amerykanie sobie przypisują sławę złamania szyfru Enigmy
2000 lipiec	otwarcie czasowej ekspozycji („pokój polski”) w kompleksie muzealnym Bletchley Park, dotyczącej polskiego wkładu w łamanie Enigmy
14.07.2000	uroczystość przekazania odznaczenia nadanego przez Prezydenta RP rodzinom nieżyjących kryptologów przez premiera J. Buzka w Pałacu na Wodzie w warszawskich Łazienkach
18.09.2000	przekazanie Enigmy w wersji morskiej premierowi J. Buzkowi przez księcia Yorku Andrzeja, syna brytyjskiej królowej Elżbiety II (egzemplarz w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie)
15.11.2000	ukazuje się Zarządzenie nr 85 Prezesa Rady Ministrów J. Buzka w sprawie powołania polskiej części Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej do spraw Dokumentacji Działalności Polskiego Wywiadu w II Wojnie Światowej i jego Współdziałania z Wywiadem Brytyjskim
22.01 2001	światowa premiera filmu pt. „Enigma” w reżyserii Michaela Apteda, wypaczającego wkład Polaków w złamanie szyfru - nagłośnione medialnie protesty strony polskiej stają się dobrą okazją do ukazania naszego wkładu intelektualnego w zakończenie wojny
6.12.2001	odsłonięcie tablicy na grobie Rejewskiego, ufundowanej przez Polskie Towarzystwo Matematyczne
2002	odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej polskim kryptologom na ścianie budynku przy pl. J. Piłsudskiego 4 w Warszawie, ufundowanej przez Zjednoczenie Polskie w Wielkiej Brytanii
24.06.2002	Uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy nr XLVIII/704/2002 w sprawie nadania ulicy w Gminie Warszawa - Ursynów nazwy „Mariana Rejewskiego”
11.07.2002	odsłonięcie płyty pomnikowej dla uczczenia pamięci trzech polskich kryptologów w Bletchley Park przez księcia Kentu Edwarda, w obecności ambasadora RP w Wielkiej Brytanii, szefa kancelarii Prezydenta RP, byłego Prezydenta RP R. Kaczorowskiego, ambasadora brytyjskiego w Warszawie i in.
25.11.2002	premier rządu Leszek Miller odsłania w holu ambasady RP w Londynie tablicę pamiątkową o dokonaniach polskich kryptologów
9-10.11.2004	międzynarodowa konferencja naukowa w Bydgoszczy nt. „Tajemnice Enigmy. 65 rocznica przekazania Enigmy przez polski wywiad Państwom Sprzymierzonym”
4.07.2005	Janina Sylwestrzak, córka Mariana Rejewskiego, odbiera w Londynie z rąk gen. sir Michaela Walkera, szefa Sztabu Obrony Narodowej Wielkiej Brytanii, Medal Wojenny 1939-1945, przyznany jej ojcu w 1948 r.
4.07.2005	w Londynie, w obecności szefów dyplomacji, opublikowano raport polsko-brytyjskiej komisji historycznej zatytułowany: „Współpraca wywiadów Polski i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej” (wersja angielska)
1.09.2005	w Pałacu Raczyńskich w Warszawie, w obecności premiera Marka Belki i wicepremiera rządu Wielkiej Brytanii Johna Prescotta, zaprezentowano raport polsko-brytyjskiej komisji historycznej (wersja polska)
14.09.2005	ogólnopolska konferencja naukowa w Bydgoszczy w ramach obchodów 100. rocznicy urodzin Mariana Rejewskiego, połączona z odsłonięciem jego rzeźby w centrum miasta, promocją książki pt. „Marian Rejewski - 1980. Życie Enigmą pisane” oraz emisją filmu TVP Bydgoszcz Andrzeja Tomczaka pt. „Tajemnice Enigmy” (cz. I i II)
26.09.2005	międzynarodowa sesja naukowa poświęcona 100. rocznicy urodzin Mariana Rejewskiego w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie
2.10.2005	odsłonięcie tablicy na frontonie willi Château des Fouzes k. Uzès, upamiętniającej polsko-francuską współpracę kryptologiczną w latach 1940 – 1942
18.11.2005	konferencja naukowa w Instytucie Historii Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku nt. „Polski wywiad wojskowy 1918 - 1945”, w trakcie której omawiano m.in. wkład Polaków w rozszyfrowanie Enigmy
29.11.2005	odsłonięcie tablicy upamiętniającej trójkę polskich kryptologów w holu Instytutu Matematyki i Kryptologii Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie
6.12.2005	konferencja naukowa w Instytucie Historii Uniwersytetu Opolskiego nt. „Setna rocznica urodzin Mariana Rejewskiego, matematyka i genialnego kryptologa”
23.01.2006	nadanie imienia Mariana Rejewskiego sali audytoryjnej w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz odsłonięcie gipsowego modelu jego rzeźby
27.05.2006	nadanie imienia Mariana Rejewskiego Zespołowi Szkół nr 24 w Bydgoszczy przy ul. Puszczykowej 11 na Osowej Górze, odsłonięcie tablicy pamiątkowej oraz wręczenie sztandaru
13.02.2007	nadanie imienia Mariana Rejewskiego Publicznemu Gimnazjum w Białych Błotach, wręczenie sztandaru oraz prezentacja repliki Enigmy wykonanej przez nauczycieli i rodziców
21.03.2007	Narodowy Bank Polski wprowadza do obiegu monety upamiętniające 75. rocznicę złamania szyfru Enigmy, o nominałach 2, 10 i 100 zł
10.11.2007	odsłonięcie pomnika trzech kryptologów w Poznaniu, przed siedzibą dawnego uniwersytetu na Zamku, w formie czterometrowego obelisku z patynowanego brązu, o podstawie trójkąta
23.11.2008	złożenie prochów ppłk. Maksymiliana Ciężkiego, sprowadzonych z miejscowości Tywardreath w Wielkiej Brytanii, na cmentarzu w Szamotułach, połączone z odsłonięciem jego pomnika
2009	Poczta Polska wydaje znaczek w serii „Polacy na świecie” z wizerunkami trzech kryptologów i Enigmy
3.05.2009	postanowienie Prezydenta RP o nadaniu Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski ppłk. Maksymilianowi Ciężkiemu
2009 czerwiec	odsłonięcie tablicy pamiątkowej na ścianie budynku dawnej placówki polskiego wywiadu w Pyrach, z okazji 70. rocznicy przekazania Enigmy aliantom
2.10.2009	nadanie imienia „Polskich Zwycięzców Enigmy” Technikum nr 7 i Zasadniczej Szkole Zawodowej nr 1 z Zespołu Szkół Teleinformatycznych i Elektronicznych we Wrocławiu, połączone z odsłonięciem rzeźby trzech kryptologów i tablicy pamiątkowej
29.11.2010	postanowienie Prezydenta RP o nadaniu Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski płk. Gwidonowi Langerowi
10.12.2010	sprowadzone ze Szkocji prochy płk. G. Langera spoczęły na cmentarzu w Cieszynie
28.11.2011	uchwała Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego o nadaniu imienia Mariana Rejewskiego Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Bydgoszczy
4.09.2012	w 80. rocznicę złamania szyfru Enigmy, w Centrum Szkolenia Sił Połączonych NATO (JFTC) w Bydgoszczy Janina Sylwestrzak, córka Mariana Rejewskiego, odbiera Medal Knowltona, nadany jej ojcu przez Komitet przy Związku Korpusów Wywiadu Wojskowego USA
29.04.2013	Minister Obrony Narodowej powołuje Narodowe Centrum Kryptologii
4.08.2014	międzynarodowe Stowarzyszenie Inżynierów Elektryków i Elektroników (IEEE) z siedzibą w Stanach Zjednoczonych przyznaje najwyższy laur, „Kamień milowy” („Milestone”), trójce polskich matematyków, którzy złamali szyfr Enigmy - wyróżnienie ostatecznie zamyka kwestię autorstwa dekryptażu niemieckiej maszyny szyfrującej
5.08.2014	odsłonięcie tablicy upamiętniającej nadanie Polakom „Kamienia milowego” przed siedzibą Instytutu Matematycznego PAN przy ul. Śniadeckich 8
24.09.2014	Rada Miasta Bydgoszczy podejmuje uchwałę Nr LXII/1291/14 w sprawie ustanowienia roku 2015 Rokiem Mariana Rejewskiego, w związku ze 110. rocznicą jego urodzin i 35. rocznicą jego śmierci
19.11.2014	na zaproszenie Ministra Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii, Philipa Hammonda, w Bletchley Park przebywają rodziny polskich kryptologów
22.11.2014	uroczystość umieszczenia nazwiska Mariana Rejewskiego w Galerii Sław amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NSA), mieszczącej się w Narodowym Muzeum Kryptologii w Fort Meade k. Boltimore - podkreślenie znaczenia polskich kryptologów w zakończenie II wojny światowej
12.02.2015	nadanie imienia Mariana Rejewskiego Zespołowi Szkół w Ostromecku wraz z wręczeniem sztandaru
8.05.2015	nadanie imienia „Polskich Matematyków Zwycięzców Enigmy” Zespołowi Szkół Samodzielnego Koła Terenowego nr 5 STO w Warszawie - Białołęce na ul. Dziatwy 5
22.10.2015	konferencja naukowa wieńcząca obchody Roku Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy nt. „Bydgoszcz jako ośrodek działa wywiadowczych w przeddzień i w trakcie trwania II wojny światowej”
10.11.2015	międzynarodowa konferencja naukowa w Warszawie nt. „Enigma - zwiastun cywilizacji cyfrowej”
2015 listopad	emisja 4-odcinkowego filmu „Enigma” Bogusława Wołoszańskiego z cyklu "Sensacje XX wieku” w National Geographic Channel i TVP
1.12.2015	odsłonięcie tablicy pamiątkowej M. Rejewskiego na budynku dawnego Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy, przy pl. Wolności
2.12.2015	francuski wywiad odtajnia i przekazuje do archiwum w Vicennes część prywatnego archiwum gen. G.Bertranda - jest tam ślad o polskim raporcie (memorandum) przekazanym aliantom na spotkaniu w Pyrach przez kierownictwo polskiego radiowywiadu. Na jego podstawie polscy kryptolodzy, na życzenie gen. Bertranda, odtworzyli go na przełomie 1940-41 r.
28.04.2016	odsłonięcie tablicy pamiątkowej Jerzego Różyckiego na murze 1 LO w Wyszkowie, w 90. rocznicę zdania przez niego egzaminu dojrzałości
2016 - 2018	prezentacja ekspozycji o dokonaniach polskich kryptologów w szyfrokontenerze w Poznaniu
2017 sierpień	odsłonięcie tablicy na budynku przy ul. Dworcowej 10 w Bydgoszczy, gdzie w latach 1946-1962 mieszkał M. Rejewski z rodziną
2017 sierpień	odsłonięcie tablicy na ul. Gdańskiej 10 w Bydgoszczy, gdzie w latach 1962-1969 mieszkał M. Rejewski z żoną
2017 październik	zakończenie prac przy muralu z M. Rejewskim na ścianie kamienicy przy ul. Gdańskiej 8 w Bydgoszczy autorstwa Juliana Nowickiego
10.12.2017	pierwszy odjazd pociągu Inter City „Marian Rejewski” na trasie Bydgoszcz - Warszawa - Bydgoszcz
2018	firma Gerlach rozpoczęła sprzedaż limitowanej edycji zegarków „Enigma” będącą wyrazem hołdu dla geniuszu polskich kryptologów
25.01.2018	Dzień Kryptologii na UAM w Poznaniu - po raz pierwszy wręczono medal Alumno Bene Merenti rodzinom polskich matematyków, pogromców Enigmy
23.03.2018	ambasada RP w Londynie przekazała do muzeum w Bletchley Park replikę polskiej bomby kryptologicznej
6.09.2019	w krypcie kościoła św. Piotra i Pawła, krakowskim Panteonie Narodowym, w jednym sarkofagu złożono urny z ziemią z miejsc spoczynku trzech polskich matematyków kryptologów
21.11.2019	TVP Historia wyemitowała dokument Norberta Rudasia pt. „Enigma. Mamy nowiny”, dotyczący losów sporządzonego przez Polaków sprawozdania, przekazanego aliantom w lipcu 1939 r. w Pyrach
20.01.2020	M. Rejewski został laureatem plebiscytu „Bydgoszczanie Stulecia” za okres dwudziestolecia międzywojennego
13.02.2020	uroczystość nadania imienia Mariana Rejewskiego wraz z wręczeniem sztandaru Szkole Podstawowej w Białych Błotach

Bydgoszcz, 31 kwietnia 2020 r.

Kalen­darium